Tuyến mang tai hay tuyến nước bọt mang tai là một trong những tuyến đảm nhiệm chức năng tiết nước bọt chính trong cơ thể người. Tuyến mang tai nằm mô dưới da phía trước hai tai và có lỗ đổ ống tuyến vào trong khoang miệng. Tuyến mang tai là tuyến nước bọt có kích thước lớn nhất trong cơ thể người, đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhai và tiêu hoá thức ăn sơ cấp tại khoang miệng.
Dây thần kinh số VII hay dây thần kinh mặt là một dây hỗn hợp chi phối cảm giác và vận động cho hầu hết các cơ vùng mặt. Sau khi ra khỏi hộp sọ, dây thần kinh số VII chia nhánh đi tới vùng tai. Tại vị trí của tuyến mang thai, dây thần kinh mặt chia hai nhánh lớn là nhánh cho vùng cổ mặt và nhánh chia vùng thái dương mặt. Sau đó chúng lại chia thành nhiều nhánh nhỏ và tạo thành đám rối mang tai.
Phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai bảo tồn dây thần kinh số VII là loại phẫu thuật loại bỏ hoàn toàn mô tuyến nước bọt mang tai nhưng không làm tổn thương đến các nhánh của dây thần kinh số VII. Phẫu thuật được chỉ định để điều trị các bệnh lý liên quan đến tuyến nước bọt mang tai và các cấu trúc lân cận bao gồm:
- Sỏi tuyến mang tai không đáp ứng điều trị với thuốc
- Nang tuyến mang tai lớn gây chèn ép
- Khối u vùng tuyến mang tai
Viêm tuyến nước bọt mang tai cấp tính là bệnh lý phổ biến, tuy nhiên lại là chống chỉ định của phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến mang tai.
2. Quy trình thực hiện gây mê mask thanh quản cắt toàn bộ tuyến mang tai bảo tồn dây thần kinh số VII
Gây mê mask thanh quản là một trong những kỹ thuật gây mê toàn thân trong đó có sử dụng mask thanh quản như một dụng cụ bảo vệ đường Hô hấp cho người bệnh trong suốt quá trình phẫu thuật. Phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai bảo tồn dây thần kinh số VII có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức vô cảm khác nhau, tuy nhiên lựa chọn phương pháp gây mê mask thanh quản được ưu tiên trong các trường hợp:
- Các bệnh nhân không đặt được nội khí quản hoặc đặt nội khí quản khó
- Bệnh nhân có nhiều bệnh lý nền nặng nề ảnh hưởng đến hệ hô hấp
- Người bệnh cần được kiểm soát đường thở và đường Hô hấp trong quá trình phẫu thuật.
Các cơ sở không có đủ phương tiện dùng trong Gây mê hồi sức không nên lựa chọn phương pháp gây mê mask thanh quản trong phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai.
Để đảm bảo an toàn cho người bệnh và hiệu quả cho tiến trình phẫu thuật, gây mê mask thanh quản phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai bảo tồn dây thần kinh số VII cần được thực hiện theo đúng thứ tự các bước sau:
- Chuẩn bị nhân viên y tế: ekip phẫu thuật bao gồm các bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt hoặc tai mũi họng được đào tạo về phẫu thuật cắt tuyến mang tai và các bác sĩ gây mê hồi sức đảm nhận vai trò trong giai đoạn gây mê mask thanh quản.
- Chuẩn bị phương tiện và dụng cụ: cần có đầy đủ các dụng cụ cơ bản sử dụng trong phẫu thuật như kéo, dao lanh, dao điện, kẹp phẫu tích, Kelly, banh, kinh hiển vi, bông gạc thấm máu, kim, chỉ khâu. Bộ dụng cụ gây mê mask thanh quản cũng được chuẩn bị trước bao gồm hệ thống máy sử dụng trong gây mê, mask thanh quản với nhiều kích thước, mặt nạ, canule
- Chuẩn bị người bệnh: bác sĩ phẫu thuật nên tư vấn và giải thích với người bệnh về cuộc phẫu thuật và các biến chứng có thể xuất hiện. Thăm khám lâm sàng, khai thác tiền sử bệnh và bệnh sử cũng như chỉ định các Xét nghiệm cận lâm sàng để cung cấp chẩn đoán chính xác trước khi can thiệp.
- Đặt người bệnh nằm nghiêng đầu hoàn toàn về phía có tuyến mang tai không phẫu thuật. Người bệnh cần cắt bỏ hoàn toàn tuyến mang tai bên trái thì cho nằm nghiêng về phía bên phải và ngược lại. Khi đó, vị trí của phẫu thuật viên sẽ nằm ở phía bên sẽ tiến hành phẫu thuật.
- Tiến hành gây mê mask thanh quản: cho bệnh nhân thở oxy 3-6 lít/phút với nồng độ 100% trong vòng ít nhất 5 phút và tiến hành khởi mê. Các thuốc sử dụng khi khởi mê bao gồm thuốc mê sử dụng theo đường tĩnh mạch phối hợp cùng thuốc giảm đau và có hoặc không các thuốc giãn cơ. Khi người bệnh rơi vào trạng thái ngủ sâu với các cơ đã giãn, mask thanh quản sẽ được đặt vào vùng hầu dưới. Kiểm tra mask thanh quản vào đúng vị trí dựa vào động tác nghe âm thở của phổi và đọc kết quả EtCO2. Cần đảm bảo mask thanh quản được đặt kín hoàn toàn và không có dò khí xung quanh. Sau đó, bác sĩ gây mê sẽ bước vào thao tác duy trì mê bằng các thuốc mê đường tĩnh mạch hoặc thuốc mê đường hô hấp. Các dấu hiệu sinh tồn và hoạt động hô hấp của người bệnh cần được theo dõi và kiểm soát bởi hệ thống máy.
Sau khi hoàn thành gây mê mask thanh quản, ekip phẫu thuật sẽ tiến hành cắt toàn bộ tuyến mang tai và bảo tồn dây thần kinh số VII.
3. Theo dõi người bệnh sau phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai có bảo tồn dây thần kinh số VII
Sau một phẫu thuật có gây mê toàn thân như phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai bảo tồn dây thần kinh số VII dưới gây mê mask thanh quản, người bệnh cần được theo dõi kỹ lưỡng trong giai đoạn hậu phẫu thông qua các dấu hiệu như:
- Mạch, nhiệt độ, huyết áp
- Lượng dịch từ ống dẫn lưu
- Tình trạng sưng nề mô tại chỗ
- Khám xét và thay băng vết thương hằng ngày
- Sử dụng thuốc để giảm Tình trạng viêm và phù nề của các mô tại vết mổ
- Nếu diễn tiến tốt, ống dẫn lưu có thể được rút bỏ sau một đến hai ngày
- Vết thương lành tốt, không có biến chứng viêm hoặc chảy máu có thể được cắt chỉ sau 7 ngày kể từ ngày phẫu thuật
Phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai có bảo tồn dây thần kinh số VII có thể gây ra một số tai biến không mong muốn như:
- Chảy máu: vùng hàm mặt là các vùng giàu mạch máu nuôi dưỡng. Chảy máu sau phẫu thuật có thể do tổn thương các nhánh của động mạch cảnh ngoài hoặc thái dương nông. Phát hiện tai biến chảy máu thông qua lượng dịch từ ống dẫn lưu và tình trạng huyết động của người bệnh.
- Nhiễm khuẩn: vết mổ sưng nề, đỏ tấy, chảy mủ
- Liệt mặt do tổn thương các nhánh nhỏ của dây thần kinh số VII
Gây mê mask thanh quản là một trong những kỹ thuật gây mê toàn thân trong đó có sử dụng mask thanh quản như một dụng cụ bảo vệ đường hô hấp cho người bệnh trong suốt quá trình phẫu thuật, trong đó có phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai và bảo tồn dây thần kinh số 7. Vì thế đây là một kỹ thuật gây mê có, đòi hỏi người thực hiện phải có chuyên môn, bệnh viện thực hiện phải có đầy đủ cơ sở vật chất.
