Tên gọi khác: Borderline personality disorder, BPD, Rối loạn nhân cách tâm trạng không ổn định
Triệu chứng
Các triệu chứng bao gồm khả năng tự nhận thức không ổn định, bốc đồng, có hành vi tự tử, sợ bị bỏ rơi và khó kiểm soát sự tức giận. Một số người bị hoang tưởng, có các triệu chứng loạn thần.
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Các xét nghiệm được thực hiện để loại trừ các bệnh khác.
Chẩn đoán dựa trên đánh giá lâm sàng.
Kiểm tra nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), xét nghiệm nước tiểu hoặc kiểm tra độc chất trong huyết thanh.
Điều trị
Điều trị tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tâm lý trị liệu là một biện pháp thiết yếu. Không có loại thuốc cụ thể để điều trị rối loạn nhân cách. Sử dụng thuốc căn cứ vào triệu chứng. Thuốc chống trầm cảm như Fluoxetine (Prozac), Sertraline (Zoloft), Paroxetin (Paxil) và Citalopram (Celexa) thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng trầm cảm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cho dùng thêm chất ổn định tâm trạng như Lithium (Lithobid và tên thương hiệu khác) hoặc Topiramate (Topamax). Trường hợp có triệu chứng tâm thần, bác sĩ có thể kê thêm thuốc Risperidone (Risperdal) hoặc Olanzapine (Zyprexa).
Nguyên nhân
Rối loạn nhân cách là một tập hợp các trạng thái để biệt định các đối tượng có cách sống, cách cư xử và cách phản ứng hoàn toàn khác biệt với "người thường" nhưng lại không đủ các triệu chứng của một bệnh lý tâm thần đặc trưng. Nói vậy để thấy rằng khái niệm về rối loạn nhân cách là một khái niệm tiến triển và thay đổi theo sự phát triển của ngành tâm thần.
J.Reich cũng như Kaplan đều đưa ra các con số là 6 - 11,1% dân số chung có vấn đề về rối loạn nhân cách.
Thế nào là nhân cách bình thường?
Nhân cách bình thường thể hiện ở sự tuân thủ các chuẩn mực đạo đức, các thể chế xã hội hiện hành. Sự bình thường còn được thể hiện ở tính đáp ứng đa dạng với những đòi hỏi của hoàn cảnh xung quanh.
Nhìn sâu hơn ta có thể dựa vào 3 yếu tố sau để quy định tính “bình thường” của nhân cách, đó là tính giá trị, tính bình quân và tính thích ứng.
Tính giá trị: Sự bình thường đi cùng với hình ảnh lý tưởng của một con người, là những gì họ phải phấn đấu để trở thành, sự tuân thủ các chuẩn mực đạo đức hiện hành. Từ quan điểm này ta thấy tất cả những hành vi không đáp ứng các quy chuẩn lý tưởng và đạo đức hiện hành đều có thể xem như bất thường.
Tính bình quân: Sự bình thường đồng hành với tính phổ biến, phù hợp với đại đa số. Thiểu số người lệch ra khỏi nhóm bình quân được xem như khác thường.
Tính đáp ứng: Sự bình thường nằm trong việc đáp ứng linh hoạt đối với các thay đổi tình huống. Tất cả những đáp ứng máy móc, thiếu tính linh hoạt và lặp đi lặp lại đều phải xem xét về tính bất thường của chúng.
Nhân cách bệnh lý:
Ta nói tới tính bệnh lý khi nhân cách được xây dựng trên nền tảng của sự phòng thủ quá đáng của tính lo âu loạn thần kinh hoặc ngược lại đẩy bệnh nhân tới rìa biên giới giữa sự bình thường và thế giới phi thực tế của loạn thần.
Một số dạng rối loạn nhân cách:
Nhân cách bùng nổ chống đối xã hội
Các rối loạn về phân định giới tính
Rối loạn nhân cách dạng phân liệt
Rối loạn nhân cách cảm xúc không ổn định
Rối loạn nhân cách kịch tính
Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức
Rối loạn nhân cách lo âu
Rối loạn nhân cách phụ thuộc.
Phòng ngừa
Hiện tại, các bác sĩ vẫn chưa biết rõ những nguyên nhân gây rối loạn nhân cách, nhưng có nhiều manh mối. Chắc chắn, không phải một yếu tố đơn lẻ có thể gây bệnh, mà có thể là sự kết hợp của:
Tính chất di truyền: Bạn có thể có nguy cơ bị rối loạn nhân cách cao gấp 5 lần nếu 1 người thân trong gia đình (như mẹ, bố, anh chị em ruột) bị bệnh này.
Bị lạm dụng khi còn nhỏ: Hơn một nửa số người mắc rối loạn nhân cách có thể bị lạm dụng thân thể hoặc tình dục khi còn nhỏ.
Tổn thương thần kinh khi còn nhỏ: Có tỷ lệ cao khác thường những chấn thương đầu khi còn nhỏ ở người mắc rối loạn nhân cách.
Điều trị
Tuy nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh vẫn còn chưa rõ, nhưng các nhà khoa học cũng đã chứng minh được rằng, nếu có một lối sống lành mạnh, có một nhân cách mạnh mẽ, biết tiếp nhận và xử lý thông tin một cách thông minh và tỉnh táo thì người ta có thể tự bảo vệ được mình trước chứng rối loạn nhân cách.