Tên gọi khác: Renal colic pain, Cơn đau quặn thận
Triệu chứng
Cơn đau quặn thận thường xuất hiện sau một gắng sức với đặc điểm đau vùng hố thắt lưng, đau lan phía trước vùng hạ sườn phải hoặc hạ sườn trái, lan xuống vùng bẹn, vùng sinh dục ngoài. Đau dữ dội không có tư thế nào giảm đau. Đau toát mồ hôi, đôi khi buồn nôn, nôn, mót đi ngoài, buồn đi tiểu, bụng chướng, mặt tái nhợt. Cơn đau thường kéo dài 20 - 60 phút, thậm chí lâu hơn trong vài giờ. Đau có thể kèm theo đái máu, sốt hoặc ớn lạnh.
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT Scan), siêu âm và xét nghiệm nước tiểu để phát hiện sỏi thận.
Điều trị
Việc điều trị cơn đau quặn thận chủ yếu là giảm đau, giải phóng đường tiết niệu bị tắc nghẽn. Bệnh nhân cũng phải dùng thuốc chống viêm để giảm sự phù nề, chống co thắt, điều trị biến chứng chống nhiễm trùng, chống suy thận. Xử lý sỏi thận bằng phương pháp nội soi, tán sỏi ngoài cơ thể hoặc mổ lấy sỏi tùy theo từng bệnh nhân.
Nguyên nhân
Cơn đau quặn thận thường xuất hiện sau một cơn gắng sức với đặc điểm đau vùng hố thắt lưng, đau lan phía trước vùng hạ sườn phải hoặc hạ sườn trái, lan xuống vùng bẹn, vùng sinh dục ngoài. Đau dữ dội không có tư thế nào giảm đau. Đây là cơn đau rất cấp tính, dữ dội thường yêu cầu xử trí cấp cứu. Đau toát mồ hôi, đôi khi buồn nôn, nôn, mót đi ngoài, buồn đi tiểu, bụng chướng, mặt tái nhợt. Cơn đau thường kéo dài 20 - 60 phút, thậm chí lâu hơn trong vài giờ. Đau có thể kèm theo đái máu, sốt hoặc ớn lạnh.
Bên cạnh đau dữ dội, một số triệu chứng khác gợi ý tình trạng nặng như sốt cao trên 38,5 độ C, không đi tiểu được, nôn nhiều không kiểm soát được. Khi có một trong các triệu chứng trên cần nhập viện cấp cứu.
Có nhiều nguyên nhân gây ra cơn đau quặn thận như sỏi niệu quản, xuất huyết đài bể thận, viêm chít hẹp quanh niệu quản, sỏi đài bể thận, u niệu quản, u bàng quang… nhưng thường gặp là do sỏi thận.
Phòng ngừa
Nguyên nhân gây ra cơn đau quặn thận là do chứng sỏi tiết niệu, huyết khối trong niệu quản hoặc khối u chèn ép niệu quản từ bên ngoài gây tắc cấp tính đường dẫn tiểu, dẫn đến ứ nước, căng trướng đài bể thận đột ngột gây ra cơn đau quặn thận.
Sỏi niệu quản là căn nguyên thường gặp nhất. Sỏi gây ứ niệu làm tăng áp lực trong đài - bể thận, gây tổn thương niệu quản dẫn đến đái máu đại thể. Để chẩn đoán sỏi niệu quản, người ta cần chụp X-quang thận phát hiện sỏi nằm trên đường đi của niệu quản. Trên siêu âm thận tiết niệu có hình ảnh đài bể thận giãn là dấu hiệu gián tiếp của sỏi niệu quản. Nguyên nhân gây ra sỏi thận thường do tích tụ các chất khoáng Canxi, Oxalate, Cystine hoặc Acid uric trong nước tiểu. Bệnh hay gặp ở nam giới và có tỷ lệ cao gấp 3 lần so với nữ giới. Bệnh có thể gặp ở nhiều lứa tuổi tuy nhiên độ tuổi hay gặp nhất là từ 20-50 tuổi.
Xuất huyết đài - bể thận: Chảy máu vùng đài - bể thận hình thành máu tụ trong bể thận dẫn đến tắc niệu quản. Những trường hợp xuất huyết đài - bể thận đơn thuần khi kiểm tra siêu âm và X-quang tiết niệu không có sỏi.
Viêm chít hẹp quanh niệu quản: Viêm mãn tính thường gặp do lao thận - tiết niệu hoặc u sau phúc mạc chèn ép vào niệu quản.
Một số trường hợp đau quặn thận do sỏi đài-bể thận.
U niệu quản, u bàng quang gây hẹp lỗ niệu quản đổ vào bàng quang.
Điều trị
Cần uống nhiều nước, ít nhất là 2 lít mỗi ngày. Không bao giờ nên để cơ thể thiếu nước, mất nước, nhất là khi di chuyển bằng ô tô, xe hỏa trong mùa hè.
Xét nghiệm phân tích nước tiểu có thể cho biết các loại muối khoáng dư thừa (muối Urat phosphat hay Oxalat), từ đó có chế độ ăn thích hợp nhằm tránh tái phát cơn đau thận.
Đi nghỉ chữa bệnh ở vùng có suối nước khoáng nóng cũng là cách rất tốt để phòng bệnh tái phát.