Mụn trứng cá

Mụn trứng cá là tình trạng da đặc trưng bởi mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn đỏ và sưng tấy. Mụn thường mọc trên khuôn mặt và lưng. Tình trạng mụn trứng cá thường trở nên tồi tệ hơn trong tuổi dậy thì khi có sự gia tăng các hormone gọi là Nội tiết tố Androgen. Mụn trứng cá nặng có thể gây ra Sẹo vĩnh viễn.

Triệu chứng

• Mụn không viêm (mụn đầu trắng, mụn đầu đen).
• Mụn viêm (sẩn, mụn mủ, nang, nốt).

Chẩn đoán

• Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
• Thường không cần xét nghiệm.

Điều trị

Điều trị bắt đầu với việc vệ sinh làn da thật tốt:

• Làm sạch da nhẹ nhàng với một loại xà bông không làm khô nhẹ, và loại bỏ tất cả các bụi bẩn hoặc lớp make-up.
• Không được chà xát, nặn mụn tránh gây nhiễm trùng.

Trứng cá là một bệnh của nang lông tuyến bã được biểu hiện với nhiều hình thái tổn thương đa dạng như nhân, sẩn, mụn mủ, cục, nang trứng cá. Bệnh có thể để lại hậu quả sẹo lồi, sẹo lõm, sẹo quá phát.

Bệnh xuất hiện nhiều nhất ở nam, nữ tuổi dậy thì cho đến 30 - 40 tuổi. Một số trường hợp trứng cá giảm dần nhưng còn rất nhiều bệnh nhân tiến triển dai dẳng, phát triển từng đợt.

Bệnh trứng cá nếu không được điều trị kịp thời, phù hợp có thể để lại sẹo vĩnh viễn gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân của bệnh trứng cá khá phức tạp, có liên quan tới nhiều yếu tố như nội tiết, tiêu hoá, đặc biệt là tuyến sinh dục…v.v. Vai trò của các tạp khuẩn trên da, trong đó tụ cầu, liên cầu và nhất là Corinebacterium cũng được đề cập đến. Các vi khuẩn này thường ở trong nang lông, có khả năng thuỷ phân chất bã thành acid béo, gây kích thích và viêm tổ chức nang lông. Ngoài ra, trứng cá có thể do dị ứng một số thức ăn, thuốc (Bromua, Corticosteroid, thuốc bôi Goudron…v.v) hoặc do tiếp xúc với một số hoá chất (dầu, mỡ, nhựa đường…v.v) hoặc do thiếu vitamin B2.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây bệnh nhưng đại đa số các tác giả đều nêu ra 3 cơ chế chính gây nên trứng cá:

• Sự tăng tiết bã nhờn 

Sự hoạt động của tuyến bã có sự biến đổi liên quan với các hormone, đặc biệt là hormone sinh dục nam, trong đó Testosteron là hormone có hiệu lực chủ yếu ở da đối với tế bào tuyến bã. Testosterone có tác dụng kích thích sự phát triển và bài tiết chất bã, đồng thời làm giãn rộng và làm tăng thể tích tuyến bã, nhất là các tuyến bã ở mặt. Vì vậy, người ta coi trứng cá là một trong những dấu hiệu quan trọng nhất của tuổi thành niên khi cơ thể nam có sự tăng tiết Testosteron.

• Sừng hoá cổ nang lông tuyến bã

Sự sản xuất quá mức các chất bã kết hợp với dầy sừng ở phễu nang lông gây nên hiện tượng ứ đọng chất bã. Nguyên nhân của sự dầy sừng này là do tác dụng kích thích của chất bã lên thành nang lông và sự thay đổi trong bản mẫu của quá trình sừng hoá trong lòng nang lông. Ngoài ra, một số yếu tố ngoại cảnh như nóng ẩm, khói bụi…v.v hay các chất như sinh diêm, mỹ phẩm có nhiều chất béo tạo ra sự ứ đọng chất bã, làm bít tắc lỗ chân lông.

• Vai trò của vi khuẩn trong nang lông: 

Trong nang lông có trực khuẩn Propionibacterium acnes (P. acnes) còn gọi là Corynebacterium acnes có tính chất đa dạng và kỵ khí. Ngoài các vi khuẩn trên người ta còn thấy một số nấm men Pityrosporum ovale ở một số nang tuyến bã.

Trực khuẩn P. acnes có khả năng phân huỷ lipid, giải phóng acid béo tự do gây viêm mạnh.

Chất bã bị ứ đọng tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển ở phần dưới cổ nang lông tuyến bã: P. acnes, P. grannulosum, S. Blans, và nấm P. ovale. Những vi khuẩn này tiết ra men Hyaluronidase, Protease, Lipase lecitinase có khả năng gây viêm và các yếu tố hoá ứng động bạch cầu. Các yếu tố hoá ứng động bạch cầu sẽ giải phóng hydrolase thấm vào thành và làm yếu thành nang lông gây viêm và vỡ cùng nhân trứng cá vào lớp trung bì, phản ứng viêm hình thành trứng cá sẩn, mụn mủ, cục và nang.

Để phòng ngừa không bị mắc bệnh mụn trứng cá hoặc nếu đã bị mụn trứng cá không làm cho nó phát triển thêm, bạn phải chăm sóc da đúng cách, kết hợp điều chỉnh ăn uống để loại bỏ môi trường cho vi khuẩn phát triển:

• Giữ vệ sinh cho da khô, sạch sẽ: Rửa mặt thường xuyên ít nhất là 4 lần trong ngày, rửa mặt đúng cách: Dùng khăn rửa mặt vớt nước lên xoa nhẹ nhàng 3 đến 5 lần cho mặt sạch rồi lau khô. Tránh dùng sữa rửa mặt, nước muối, chanh…v.v để rửa mặt làm mất cân bằng môi trường vi khuẩn trên da.
• Không để tóc bẩn xõa vào da mặt vì điểm tóc chạm vào da mặt sẽ gây kích ứng da, làm da dễ nổi mụn. Ngoài ra, tóc bẩn trao đổi chất giữa da đầu và môi trường không thông thoáng làm bạn dễ bị stress, bức bí. Như vậy, sự trao đổi chất trên da mặt sẽ phải nhiều hơn làm cho lượng dầu trên da mặt tăng lên.
• Không dùng tay để nặn mụn, sờ thường xuyên lên mụn vì làm tổn thương thêm chỗ da xung quanh khiến vi khuẩn gây mụn có điều kiện phát triển.
• Không nên dùng mỹ phẩm thường xuyên, các loại kem dưỡng da vì bản thân da của bạn đã tiết chất dầu đủ dưỡng, sử dụng chúng càng làm cho da của bạn nhiều nhờn khiến tình trạng viêm chân lông nặng hơn.
• Không thức quá khuya làm lượng trao đổi chất của cơ thể tăng lên, lượng dầu trên da mặt, lưng, ngực…v.v sẽ tiết ra nhiều, rất dễ gây viêm chân lông.
• Không tự ý uống bổ sung vitamin E, A, dầu cá vì các vitamin này sẽ làm cơ thể tiết ra nhiều dầu hơn ở các lỗ chân lông, dễ gây viêm chân lông.
• Chú ý ăn uống vừa phải các vị cay như ớt, hạt tiêu, các thức ăn nhiều bơ, dầu, thức ăn nhiều chất đạm, rượu để da giảm tiết chất dầu.
• Đối với phụ nữ nếu kinh nguyệt không đều cần phải điều trị để ổn định chu kỳ, nếu bị bệnh phụ khoa phải chữa khỏi, bởi sự rối loạn nội tiết của cơ thể sẽ làm cho lượng trao đổi chất trên những vùng da tiết bã dầu nhiều hơn, dễ gây viêm chân lông.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Bcare.vn không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.