Tên gọi khác: Tiền cao huyết áp
Tổng quan
Tiền cao huyết áp là bệnh gì?
Huyết áp hơi cao được gọi là tiền cao huyết áp. Tiền cao huyết áp có thể sẽ trở thành cao huyết áp nếu bạn không thay đổi lối sống như tập thể dục nhiều hơn và ăn các loại thực phẩm lành mạnh hơn. Cả hai loại Tiền cao huyết áp và Huyết áp cao đều làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy tim.
Huyết áp có hai con số. Số đầu tiên hoặc số cao hơn là số đo áp lực trong lòng động mạch khi tim đập (áp suất tâm thu). Số thứ hai hoặc số thấp hơn, là số đo áp lực trong lòng động mạch giữa các nhịp đập (huyết áp tâm trương). Tiền cao huyết áp là khi áp lực tâm thu nằm trong khoảng 120-139 milimét thủy ngân (mmHg) hoặc huyết áp tâm trương từ 80-89 mmHg.
Mức độ phổ biến của tiền cao huyết áp
Gần một nửa trong số tất cả những người lớn trên 18 tuổi có tiền cao huyết áp hoặc tăng huyết áp, được đo bằng số đo trung bình của hai hay nhiều lần đo khi đi khám bác sĩ. Bạn có thể băn khoăn rằng huyết áp cao xảy ra là do lão hóa, nhưng các chuyên gia không cho là vậy. Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.
Triệu chứng
Những dấu hiệu và triệu chứng của tiền cao huyết áp?
Tiền cao huyết áp không gây ra triệu chứng. Trong thực tế, cao huyết áp nặng có thể không gây ra triệu chứng.
Cách duy nhất để phát hiện tiền cao huyết áp là theo dõi huyết áp. Bạn có thể được kiểm tra huyết áp mỗi lần đi khám bác sĩ hoặc tự kiểm tra với thiết bị theo dõi huyết áp tại nhà.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Hãy hỏi bác sĩ về chỉ số huyết áp ít nhất 2 năm một lần bắt đầu từ 18 tuổi. Bạn có thể cần đo huyết áp thường xuyên hơn nếu bạn có tiền cao huyết áp hoặc có các yếu tố nguy cơ khác liên quan đến bệnh tim mạch.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây bệnh tiền cao huyết áp?
Bất kỳ yếu tố nào làm tăng áp lực đối với thành động mạch đều có thể dẫn đến tiền cao huyết áp. Xơ vữa động mạch là sự tích tụ mỡ trong động mạch, có thể dẫn đến cao huyết áp. Đôi khi, một tình trạng tiềm ẩn gây ra cao huyết áp. Các tình trạng có thể dẫn đến tiền cao huyết áp hoặc cao huyết áp bao gồm:
Xơ vữa động mạch
Ngưng thở khi ngủ
Bệnh thận
Bệnh tuyến thượng thận
Bệnh tuyến giáp
Một số thuốc bao gồm thuốc ngừa thai, thuốc chữa cảm cúm, thuốc thông mũi, thuốc giảm đau không cần toa và một số thuốc theo toa cũng có thể làm huyết áp tạm thời tăng lên. Ma túy như cocaine và các chất kích thích cũng có thể có tác dụng tương tự.
Tuy nhiên, huyết áp cao thường tăng dần dần qua nhiều năm mà không có một nguyên nhân cụ thể nào.
Nguy cơ mắc phải
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc tiền cao huyết áp?
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây tiền cao huyết áp như:
Thừa cân hoặc béo phì. Khối lượng cơ thể càng lớn, càng cần nhiều máu hơn để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến các mô của cơ thể. Khi khối lượng máu lưu thông qua các mạch máu tăng lên, áp lực máu trên thành động mạch cũng tăng lên.
Tuổi tác. Những người trẻ tuổi có nhiều khả năng bị tiền cao huyết áp hơn người lớn tuổi. Nhiều người cao tuổi đã tiến triển thành huyết áp cao và nguy cơ bị huyết áp cao tăng lên khi tuổi càng cao.
Giới tính. Tiền cao huyết áp phổ biến ở nam giới hơn nữ giới. Thời kỳ đầu của tuổi trung niên, tương đương khoảng 45 tuổi, huyết áp cao phổ biến hơn ở nam giới. Phụ nữ có nhiều khả năng phát triển huyết áp cao sau tuổi 65.
Chủng tộc. Huyết áp cao đặc biệt phổ biến ở người da đen, thường phát triển ở độ tuổi sớm hơn so với người da trắng.
Tiền sử gia đình bị cao huyết áp. Cao huyết áp có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu những người có quan hệ máu mủ gần nhất như bố mẹ hoặc anh chị em ruột có huyết áp cao, bạn có nhiều khả năng phát triển tình trạng này.
Không vận động cơ thể. Không tập thể dục có thể làm tăng nguy cơ mắc cao huyết áp và tăng nguy cơ béo phì.
Chế độ ăn nhiều muối (natri) hoặc ít kali. Natri và kali là hai chất dinh dưỡng quan trọng trong cơ thể giúp điều hòa huyết áp. Nếu bạn có quá nhiều natri hoặc quá ít kali trong chế độ ăn uống, bạn có nhiều khả năng bị huyết áp cao.
Sử dụng thuốc lá. Hút hoặc nhai thuốc lá hoặc thậm chí là ở gần những người hay hút thuốc lá (hít khói thuốc thụ động) có thể làm tăng huyết áp của bạn.
Uống quá nhiều rượu. Uống hơn hai ly một ngày nếu bạn là nam giới dưới 65 tuổi hoặc uống nhiều hơn một ly một ngày nếu bạn là nữ giới ở mọi lứa tuổi hoặc nam giới trên 65 tuổi có thể làm tăng huyết áp. Một đơn vị thức uống tương đương với 350ml bia, 150ml rượu hoặc 50ml rượu mạnh.
Một số bệnh mạn tính. Một số bệnh mạn tính như bệnh thận, bệnh tiểu đường và ngưng thở khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ bị tiền cao huyết áp.
Mặc dù tiền cao huyết áp và cao huyết áp là phổ biến nhất ở người lớn, nhưng trẻ em cũng có thể có nguy cơ. Đối với một số trẻ, huyết áp cao là do vấn đề ở thận hoặc tim. Tuy nhiên, hiện nay ngày càng nhiều trẻ có những thói quen không tốt như chế độ ăn uống không lành mạnh, béo phì và thiếu vận động làm tăng nguy cơ bị tiền cao huyết áp và cao huyết áp.
Phòng ngừa
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn quản lý tiền cao huyết áp?Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với tiền cao huyết áp:
- Ăn thực phẩm lành mạnh. Bạn nên có một chế độ ăn uống lành mạnh. Hãy thử các phương pháp tiếp cận chế độ ăn uống để giảm huyết áp (DASH). Chọn trái cây, rau, ngũ cốc, thịt gia cầm, cá và các thực phẩm từ sữa ít chất béo. Ăn thức ăn giàu kali, thực phẩm ít chất béo bão hòa và chất béo công nghiệp có thể giúp giảm huyết áp.
- Duy trì một trọng lượng khỏe mạnh. Giữ một trọng lượng khỏe mạnh hoặc giảm cân nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì có thể giúp bạn kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ cho các vấn đề sức khỏe liên quan. Nếu bạn đang thừa cân, thậm chí chỉ giảm 2,3kg có thể làm giảm huyết áp của bạn.
- Sử dụng ít muối.
- Tăng hoạt động thể chất. Hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp giảm huyết áp của bạn, quản lý căng thẳng, giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe khác và giữ cân nặng của bạn trong tầm kiểm soát.
- Hạn chế rượu. Nếu bạn uống rượu, hãy uống vừa phải. Đối với nữ giới và nam giới trên 65 tuổi khỏe mạnh, bạn có thể uống một ly mỗi ngày.
- Không hút thuốc. Thuốc lá làm tổn thương thành mạch máu và tăng tốc quá trình xơ cứng động mạch. Nếu bạn hút thuốc, hãy hỏi bác sĩ để giúp bạn bỏ thuốc lá.
- Quản lý căng thẳng. Giảm căng thẳng càng nhiều càng tốt. Thực hành các kỹ thuật đối phó lành mạnh như thư giãn cơ bắp, hít thở sâu hoặc thiền định. Hãy hoạt động thể chất thường xuyên và ngủ đủ giấc ngủ.
Điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán tiền cao huyết áp?
Để chẩn đoán tiền cao huyết áp, bạn sẽ được đo huyết áp. Chỉ số huyết áp được tính theo đơn vị milimét thủy ngân (mmHg) với hai con số.
Huyết áp của bạn được xem là bình thường nếu nó dưới 120/80 mm Hg. Các chỉ số huyết áp khác được phân loại như sau:
Tiền cao huyết áp. Tiền cao huyết áp là áp lực tâm thu dao động 120-139 mmHg hoặc huyết áp tâm trương trong khoảng 80-89 mmHg.
Tăng huyết áp giai đoạn 1. Giai đoạn 1 tăng huyết áp là khi áp lực tâm thu dao động từ 140-159 mmHg hoặc huyết áp tâm trương trong khoảng 90-99 mmHg.
Tăng huyết áp giai đoạn 2. Tăng huyết áp nặng hơn, giai đoạn 2 tăng huyết áp là khi áp lực tâm thu từ 160 mmHg trở lên hoặc áp tâm trương là 100 mmHg hoặc cao hơn.
Do huyết áp có xu hướng biến động, chẩn đoán tiền cao huyết áp dựa trên số đo trung bình của hai hay nhiều chỉ số huyết áp được thực hiện vào những thời điểm khác nhau theo cùng một cách đo nhất quán. Huyết áp thường nên được đo ở cả hai cánh tay để xác định xem có sự khác biệt hay không. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn ghi huyết áp ở nhà và tại nơi làm việc để cung cấp thêm thông tin.
Những phương pháp nào dùng để điều trị tiền cao huyết áp được?
Tiền cao huyết áp là một dấu hiệu cảnh báo, có nghĩa là bạn đang có nguy cơ bị cao huyết áp. Tùy thuộc vào áp lực máu và các yếu tố nguy cơ rủi ro cho bệnh tim mạch, bạn có thể chỉ cần một vài điều chỉnh lối sống. Dưới đây là một số chiến lược để giúp bạn quản lý tiền cao huyết áp:
Giảm cân nếu bạn đang thừa cân. Thừa cân làm tăng nguy cơ cao huyết áp. Tuy nhiên, việc giảm cân có thể làm giảm huyết áp cao. Nghiên cứu cho thấy chỉ cần giảm cân một chút đã có thể ngăn ngừa 20% bệnh cao huyết áp ở những người thừa cân với tiền cao huyết áp.
Luyện tập thể dục đều đặn. Tập thể dục giúp bạn giảm cân. Tập thể dục cũng giúp giảm huyết áp.
Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc, cá và sữa ít chất béo. Nghiên cứu cho thấy huyết áp cao có thể được hạ xuống và ngăn ngừa được bằng chế độ ăn DASH. Chế độ ăn uống này thấp natri và giàu kali, magiê, canxi, protein và chất xơ.
Cắt giảm muối/natri trong chế độ ăn uống. Một chế độ ăn nhiều natri (muối) có thể làm tăng huyết áp. Một chế độ ăn uống ít natri có thể làm giảm huyết áp cao hoặc ngăn chặn bệnh. Hãy đặt mục tiêu ăn ít hơn 2.300mg natri mỗi ngày (tương đương 1 muỗng cà phê).
Ăn thực phẩm ít chất béo bão hòa, chất béo công nghiệp và cholesterol. Chế độ ăn uống giàu chất béo bão hòa (thịt và sữa béo cao), chất béo công nghiệp (có trong một số bơ thực vật, đồ ăn vặt và bánh ngọt) và cholesterol (thịt nội tạng, sữa giàu chất béo và lòng đỏ trứng) có thể dẫn đến béo phì, bệnh tim và ung thư.
Chế độ ăn có nguồn gốc thực vật hoặc ăn chay. Thêm thực phẩm đậu nành có hàm lượng protein cao vào chế độ ăn uống của bạn. Tăng khẩu phần trái cây và rau quả. Bạn có thể thêm một phần trái cây vào giờ ăn trưa. Sau đó, thêm một khẩu phần rau trong bữa ăn chiều.
Uống một cách điều độ. Uống rượu quá nhiều có thể làm tăng huyết áp. Hạn chế uống rượu không quá hai ly mỗi ngày cho nam giới, và một ly mỗi ngày cho nữ giới.
Hãy kiểm tra huyết áp thường xuyên. Biết rõ số đo huyết áp của mình. Hãy cho bác sĩ biết nếu chỉ số huyết áp của bạn cao.
Bạn có thể theo dõi huyết áp của mình giữa các lần đi khám bác sĩ với máy đo huyết áp tại nhà.
Nói chuyện với bác sĩ về huyết áp của bạn. Hỏi xem chế độ ăn uống và cách tập thể dục giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp.