Tác giả: Giang Lê
Tham vấn y khoa: TS. Dược khoa Trương Anh Thư
Tìm hiểu chung
Tên kĩ thuật y tế: Xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận (ACTH) với metyrapone (Xét nghiệm kích thích ACTH với metyrapone, Xét nghiệm Metyrapone)
Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu hoặc nước tiểu (24 giờ)
Tìm hiểu chung
Xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone là gì?
Metyrapone là một chất có tác dụng ngăn chặn quá trình hình thành cortisol. Do đó, Nồng độ cortisol trong máu sẽ giảm (cortisol là hormone được tạo ra từ tuyến thượng thận). Khi thuốc này được dùng, kết quả là làm giảm sản xuất cortisol, nên sẽ kích thích tuyến yên tiết ACTH. Thông qua đó bác sĩ sẽ đánh giá được khả năng hoạt động của tuyến yên.
Ngoài ra, xét nghiệm này còn được sử dụng để tìm xem bạn có những khối u tiết ra ACTH không, bạn có mắc phải hội chứng Cushing hoặc suy tuyến thượng thận hay không.
Xét nghiệm này tương tự như xét nghiệm bằng Cosyntropin.
Khi nào bạn nên thực hiện xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone?
Xét nghiệm này sẽ có ích trong các trường hợp sau:
Phân biệt tăng sinh tuyến thượng thận với khối u thượng thận nguyên phát;
Xác định hội chứng Cushing;
Xác định bệnh suy tuyến thượng thận;
Xác định khả năng hoạt động của tuyến yên.
Điều cần thận trọng
Thận trọng/Cảnh báo
Bạn nên biết những gì trước khi thực hiện xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone ?
Xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone không được thực hiện ở bệnh nhân với tình trạng:
Suy thượng thận;
Đang dùng glucocorticosteroid.
Những biến chứng có thể xảy ra khi làm xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone bao gồm:
Bệnh Addison và suy tuyến thượng thận trở nên nặng hơn vì metyrapone ức chế sản xuất cortisol.
Chóng mặt, buồn ngủ, phản ứng dị ứng với thuốc và ức chế tủy xương.
Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm bao gồm:
Đồng vị phóng xạ có thể ảnh hưởng đến kết quả.
Chlorpromazine cản trở việc đáp ứng với metyrapone và không nên dùng trong thời gian xét nghiệm.
Trước khi tiến hành xét nghiệm, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.
Quy trình thực hiện
Quy trình thực hiện
Bạn nên chuẩn bị gì trước khi xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone?
Trước khi xét nghiệm, bạn không cần chuẩn bị đặc biệt nào, bạn không cần phải nhịn ăn hay uống trước khi lấy máu.
Tuy nhiên, bác sĩ yêu cầu xét nghiệm sẽ có lưu ý riêng cho tình trạng sức khỏe của bạn. Bạn có thể hỏi bác sĩ xem mình có cần chuẩn bị gì cụ thể hay không.
Ngày đi làm xét nghiệm, bạn nên mặc áo ngắn tay để điều dưỡng có thể dễ dàng lấy máu từ cánh tay của bạn.
Quy trình thực hiện xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone như thế nào?
Đối với xét nghiệm máu:
Bạn được dùng một liều metyrapone theo chỉ định lúc 11 giờ đêm trước khi lấy máu.
Vào buổi sánh hôm sau, chuyên viên xét nghiệm sẽ thu thập mẫu máu tĩnh mạch trong một ống đỏ.
Đối với xét nghiệm nước tiểu, bạn sẽ được hướng dẫn:
Lấy mẫu nước tiểu 24 giờ để đo mức 17-OCHS làm mức ban đầu. Sau đó, lấy mẫu nước tiểu 24 giờ cho mức 17-OCHS trong và sau 1 ngày sau khi dùng liều metyrapone đường uống. Thuốc metyrapone sẽ được uống tổng cộng là 5 lần, mỗi lần cách nhau 4 giờ trong vòng 24 giờ.
Nên uống kèm thuốc với một ly sữa để giảm bớt tác dụng phụ lên đường tiêu hoá.
Bạn nên làm gì sau khi thực hiện xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận với metyrapone?
Bác sĩ, điều dưỡng hoặc y tá sẽ thực hiện lấy máu nhằm xét nghiệm … Mức độ đau của bạn phụ thuộc vào kỹ năng lấy máu của điều dưỡng, tình trạng tĩnh mạch của bạn và mức độ nhạy cảm của bạn với cơn đau.
Sau khi lấy máu, bạn cần băng và ép nhẹ lên vùng chọc tĩnh mạch lấy máu để giúp cầm máu. Bạn có thể trở lại hoạt động bình thường sau xét nghiệm.
Sau khi thu thập nước tiểu, bạn nên chuyển các mẫu nước tiểu kịp thời đến nơi xét nghiệm.
Ngoài ra có một biến chứng là tình trạng suy thượng thận của bạn bỗng nhiên nghiêm trọng trong quá trình xét nghiệm, đây là một tình trạng nguy hiểm và cần được cấp cứu kịp thời. Bạn sẽ được điều trị bằng việc bổ sung cortisol, chống sốc, và phục hồi máu lưu thông.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
Hướng dẫn đọc kết quả
Hướng dẫn đọc kết quả
Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?
Kết quả bình thường:
Máu: 11-deoxycortisol tăng > 7 mcg/dL và cortisol
Nước tiểu (24 giờ): bài tiết cơ bản của tiểu 17-hydroxycorticosteroids (17-Ochs) tăng hơn gấp đôi.
Kết quả bất thường:
Tăng tiền chất cortisol tức là bạn có khả năng bị tăng sản thượng thận.
Không có thay đổi trong tiền chất cortisol có nghĩa là bạn có thể mắc phải các bệnh sau:
- Khối u thượng thận;
- Hội chứng ACTH lạc chỗ;
- Suy thượng thận thứ cấp.
Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
Nguồn tham khảo
Kích thích hormone vỏ thượng thận (ACTH) với Metyrapone, http://www.uptodate.com/contents/metyrapone-stimulation-tests