Tên gọi khác: U hắc tố ác tính, Ung thư hắc tố
Triệu chứng
Nổi u ở da, nốt ruồi chảy máu, thay đổi màu sắc hoặc kích thước. Các đặc điểm của nốt ruồi giúp phát hiện u ác tính
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Điều trị
Các khối u cần phải được phẫu thuật cắt bỏ.
Tổng quan
Malignant melanoma, U hắc tố ác tính hay Ung thư hắc tố là gì?
Ung thư tế bào hắc tố là loại ung thư da nguy hiểm nhất. Bệnh phát sinh từ sự tăng trưởng bất thường của các tế bào sản xuất sắc tố da (Melanocytes). Phơi nắng hoặc sử dụng giường làm da nâu nhân tạo (Tanning bed) làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, trước khi khối u lây lan (di căn), bệnh thường được chữa khỏi. Khi khối u đã lan đến các hạch bạch huyết và các cơ quan khác, tỷ lệ chữa khỏi bệnh là rất thấp. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến nghị kiểm tra da hàng năm cho những người trên 40 tuổi, và mỗi 3 năm đối với người trong độ tuổi 20 - 40. Ung thư da có thể xảy ra ở Mắt và ruột (hiếm).
Triệu chứng
Nổi u ở da, nốt ruồi chảy máu, thay đổi màu sắc hoặc kích thước. Các đặc điểm của nốt ruồi giúp phát hiện u ác tính: Nốt ruồi không đối xứng (một nửa có kích thước khác nửa còn lại); viền cạnh hình chữ V, không đồng đều hoặc mờ, màu sắc không đồng đều, đường kính lớn hơn 6mm.
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Nếu phát hiện có bất kỳ bất thường nào về da sẽ thực hiện sinh thiết da.
Các xét nghiệm khác bao gồm Xét nghiệm máu, chụp cắt lớp phát xạ (PET Scan).
Điều trị
Các khối u cần phải được phẫu thuật cắt bỏ.
Sinh thiết hạch bạch huyết để xác định tế bào ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết lân cận chưa.
Đối với các khối u đã lan rộng, điều trị có thể bao gồm: hóa trị, liệu pháp miễn dịch, Xạ trị và/hoặc thuốc kháng tế bào ung thư Interferon.
.jpg)
Nguyên nhân
Để hiểu biết về u hắc tố cần phải tìm hiểu về da và các tế bào hắc tố. Chúng có chức năng gì, chúng phát triển như thế nào và điều gì xảy ra khi chúng trở thành tế bào ung thư da.
1. Da là bộ phận lớn nhất của cơ thể. Nó bảo vệ cơ thể chống lại hơi nóng, ánh nắng mặt trời, tổn thương và nhiễm khuẩn. Da giúp điều hòa nhiệt độ cơ thể, dự trữ nước, mỡ và sản xuất vitamin D. Da có hai lớp chính: lớp biểu bì ngoài và lớp chân bì trong.
Lớp biểu bì chủ yếu được cấu tạo từ những tế bào dẹt giống vẩy, được gọi là tế bào vẩy. Các tế bào hình tròn được gọi là tế bào đáy nằm ở dưới các tế bào vẩy trong lớp biểu bì. Phần dưới của lớp biểu bì còn có tế bào hắc tố.
Chân bì có chứa các mạch máu, mạch bạch huyết, nang lông và các tuyến. Một số trong các tuyến này tiết mồ hôi giúp điều hòa thân nhiệt và một số tuyến tiết ra chất nhờn - là một chất dầu làm cho da không bị khô. Mồ hôi và chất nhờn được đưa lên bề mặt da qua những lỗ nhỏ, gọi là lỗ chân lông.
2. Tế bào hắc tố và nốt ruồi
Tế bào hắc tố có mặt ở toàn bộ phận dưới của lớp biểu bì. Chúng tiết ra Melanin, một loại sắc tố làm cho da có màu tự nhiên. Khi đã tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tế bào hắc tố tiết ra nhiều sắc tố hơn làm cho da bị rám nắng hoặc đen đi. Đôi khi các đám tế bào hắc tố và mô lân cận hình thành nên các mụn lành tính (không phải ung thư) được gọi là nốt ruồi (bác sĩ còn gọi là Nevus). Nốt ruồi rất phổ biến. Hầu hết mọi người có từ khoảng 10 - 40 mụn có màu tươi, hồng, rám nắng hoặc màu nâu trên da. Nốt ruồi có thể phẳng hoặc lồi. Chúng thường có hình tròn hoặc oval và thường nhỏ hơn đầu tẩy bút chì, có thể xuất hiện từ lúc mới sinh ra hoặc về sau này - thường là trước tuổi 40. Thông thường các nốt ruồi phát triển và thay đổi rất ít theo thời gian và có xu hướng mờ đi ở người già. Khi được cắt bỏ, nốt ruồi thường không xuất hiện trở lại.
3. U hắc tố
U hắc tố xuất hiện khi tế bào hắc tố trở thành ác tính. Hầu hết tế bào hắc tố nằm trong da; khi u hắc tố xuất hiện ở da thì loại ung thư này được gọi là u hắc tố da. U hắc tố có thể xuất hiện ở nhãn cầu và được gọi là u hắc tố nhãn cầu. Hiếm khi u hắc tố xuất hiện ở màng não, ống tiêu hóa, hạch hoặc các vùng khác nơi có tế bào hắc tố. U hắc tố xuất phát từ những vùng khác ngoài da không được đề cập tới trong phần này. U hắc tố có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên bề mặt da. Ở nam giới, nó thường xuất hiện ở phần thân (giữa vai và hông) hoặc là vùng đầu và cổ. Ở nữ giới, u hắc tố thường xuất hiện ở phần dưới chân, u hắc tố hiếm khi xuất hiện ở những người da đen và những người có da sẫm màu.
Khi nó xuất hiện ở những người da sẫm màu thì thường ở dưới móng tay hoặc móng chân hoặc ở lòng bàn tay hoặc là gan bàn chân. Nguy cơ phát triển u hắc tố tăng lên theo độ tuổi, nhưng loại ung thư này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, u hắc tố là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở thanh niên.
Khi u hắc tố di căn, tế bào ung thư xuất hiện ở hạch. Nếu ung thư di căn vào hạch thì có nghĩa là ung thư đã di căn tới các bộ phận khác của cơ thể như gan, phổi hoặc não. Trong những trường hợp như vậy, tế bào ung thư trong khối u mới vẫn là tế bào u hắc tố và bệnh này được gọi là u hắc tố di căn chứ không phải là ung thư gan, phổi hay não.
Phòng ngừa
Bình thường các tế bào da phát triển theo một trình tự tổ chức rất chặt chẽ trong biểu bì. Những tế bào mới còn non đẩy những tế bào trưởng thành lên bề mặt da. Khi các tế bào lên đến lớp trên cùng, chúng chết đi và bị tróc ra. Ung thư da là kết quả của sự phát triển bất thường của các tế bào da.
Nguyên nhân chính là do da bị tổn thương bởi tia cực tím. Đây là một loại sóng ánh sáng phát ra từ ánh sáng mặt trời và thường được sử dụng trong các kỹ thuật làm sạm da (giường tắm nắng nhân tạo..). Tia cực tím có thể xuyên qua da và làm tổn thương các tế bào, chịu trách nhiệm cho phần lớn các trường hợp ung thư da cũng như các vết nhăn và nốt tàn nhang do tuổi.
Có 2 loại tia cực tím là A (UVA) và B (UVB). Tia UVA xuyên qua da sâu hơn tia UVB, do vậy sau một thời gian phơi nhiễm tia này, khả năng chống ung thư của bạn sẽ bị suy yếu. Tia UVB, do xuyên qua da kém hơn, nên thường gây bỏng nắng và chịu trách nhiệm cho các ung thư lớp nông, ung thư tế bào sừng hoặc tế bào đáy.
Ung thư tế bào hắc tố cũng có liên quan với tia cực tím. Các chuyên gia nhận thấy rằng những người thỉnh thoảng tiếp xúc với ánh nắng gắt trong một khoảng thời gian ngắn hạn (như làm việc trong văn phòng, thỉnh thoảng đi tắm nắng trên bãi biển vào những ngày nghỉ) có nguy cơ bị ung thư tế bào hắc tố rất cao so với các nông dân, công nhân làm đường hoặc những người thường xuyên làm việc dưới ánh nắng mặt trời nhiều giờ mỗi ngày.
Điều trị
Bảo vệ cơ thể của bạn tránh những tia nắng mặt trời khi bóng của bạn ngắn hơn người bằng cách đội mũ và mặc áo dài tay.
Thuốc mỡ, kem dưỡng da hoặc gel có chứa kem chống nắng có thể giúp bảo vệ da. Nhiều bác sĩ cho rằng kem chống nắng có thể giúp phòng chống u hắc tố, đặc biệt là những loại kem phản chiếu, hấp thụ hoặc phân tán cả hai loại tia cực tím. Kem chống nắng được đánh giá mức độ mạnh theo yếu tố chống mặt trời (SPF). SPF càng cao thì khả năng chống lại tia nắng mặt trời càng lớn. Kem chống nắng có mức độ SPF từ 2 đến 11 có khả năng chống lại ánh mặt trời thấp nhất. Kem chống nắng có mức độ SPF từ 12 đến 29 có khả năng chống lại ánh mặt trời ở mức trung bình. Những loại kem có SPF từ 30 trở lên có khả năng chống lại ánh nắng mặt trời cao.
Nên đeo kính râm có mắt kính có thể hấp thụ tia cực tím. Nhãn hiệu trên kính nên ghi rõ mắt kính có thể ngăn lại ít nhất 99% tia cực tím UVA và UVB.