Bị gan nhiễm mỡ nên ăn gì? và kiêng ăn gì?

1. Gan nhiễm mỡ là bệnh gì?

Viêm gan nhiễm mỡ là tình trạng gan có chất béo tích tụ và bị viêm. Có nhiều lý do gây ra bệnh, nhưng trong trường hợp bệnh không gây ra do uống rượu thì bệnh có tên là NASH (bệnh Gan nhiễm mỡ không do rượu). Bệnh thường phổ biến hơn ở những người thừa cân, nhưng nguyên nhân cụ thể thì chưa được xác định. NASH không lây truyền từ người sang người hoặc di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Gan nhiễm mỡ căn bản là không có hại, nhưng việc kéo dài các triệu chứng viêm của gan  có thể dẫn đến xơ gan và làm giảm chức năng của gan. Gan nhiễm mỡ có 3 cấp độ: cấp độ 1, cấp độ 2 và cấp độ 3.

• Gan nhiễm mỡ độ 1: gan nhiễm mỡ độ 1 là tình trạng mỡ chiếm 5-10% tổng trọng lượng của gan. Gan nhiễm mỡ độ 1 là gia đoạn đầu của bệnh, vì vậy thường nhẹ và không gây nguy hiểm tới sức khỏe. Để điều trị gan nhiễm mỡ độ 1 bạn cần thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường vận động và kết hợp với điều trị của bác sĩ.

• Gan nhiễm mỡ độ 2: gan nhiễm mỡ độ 2 là giai đoạn thứ 2 của bệnh với lượng mỡ chiếm 10-25% trọng lượng của gan. Lúc này các mỡ đã lan rộng ra như mô gan, cơ hoành và giảm các đường bờ của các tĩnh mạch trong gan. Đối với gan bị nhiễm mỡ độ 2, các triệu chứng vẫn chưa xuất hiện rõ, vì vậy người bệnh thường không biết họ bị mắc bệnh. Gan nhiễm mỡ độ 2 vẫn chưa gây nguy hiểm đến sức khỏe, nhưng nếu không được điều trị sớm có thể tiến triển thành gan nhiễm mỡ độ 3. Hiện nay, vẫn chưa có thuốc điều trị hoàn toàn gan nhiễm mỡ độ 2.

• Gan nhiễm mỡ độ 3: gan nhiễm mỡ độ 3 là giai đoạn cuối cùng và nguy hiểm nhất trong bệnh. Khi đã tiến triển đến giai đoạn này, bệnh rất khó điều trị và phục hồi, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Gan nhiễm mỡ độ 3 có thể dẫn đến các biến chứng về gan như xơ gan, ung thư gan. Các biến chứng này thường không thể chữa trị được.

Đối tượng có thể mắc gan nhiễm mỡ

• Gan nhiễm mỡ là một bệnh phổ biến và có thể xảy ra ở bất kỳ ai. Riêng NASH (bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu) thường gặp nhất ở trẻ vị thành niên và là nguyên nhân cao thứ ba gây ra bệnh gan ở người lớn

Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ trong gan lớn hơn 5%. Bệnh thường ít có biểu hiện ở giai đoạn đầu, chỉ có khoảng 10-15% bệnh nhân có biểu hiện như:

• Đau nhức nặng vùng gan (vùng dưới sườn phải).
• Ăn không ngon, ngứa, tiểu vàng, nổi mẩn đỏ ở da.
• Trướng bụng, đầy bụng, xuất hiện vàng da.

• Thừa cân hay béo phì

Theo thống kê, có 80% đến 90% bệnh nhân Béo phì mắc gan nhiễm mỡ. Béo phì càng nặng thì mức độ gan nhiễm mỡ cũng nặng hơn, lâu ngày sẽ có khả năng dẫn đến viêm gan thoái hóa mỡ và cuối cùng có thể tiến triển thành xơ gan.

• Tiểu đường

Gan nhiễm mỡ ít phổ biến ở người tiểu đường type I, nhưng thường xuyên gặp ở bệnh nhân tiểu đường type II do có sự rối loạn về chuyển hoá chất béo. Ước tính, khoảng 50% bệnh nhân tiểu đường type II mắc gan nhiễm mỡ.

Nếu bệnh nhân vừa mắc tiểu đường, vừa béo phì thì mức độ bị gan nhiễm mỡ càng cao, dễ có nguy cơ dẫn đến xơ gan.

• Tăng mỡ máu

Tăng mỡ máu hay tăng lipid máu (bao gồm tăng triglyceride máu, tăng cholesterol máu hoặc cả hai) cũng thường kèm theo gan nhiễm mỡ với tỷ lệ tương đối cao.

Việc thực hiện tốt chế độ ăn hợp lý mà chưa cần dùng đến thuốc để giảm mỡ máu cũng góp phần cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ.

• Nghiện rượu

Gan nhiễm mỡ thường gặp ở người nghiện rượu. Việc tăng tổng hợp và giảm phân giải chất béo trong gan là kết quả của Nghiện rượu mãn tính làm mỡ bị ứ lại trong gan.

4.1. Trứng, sữa, thịt, cá, các loại đậu đỗ

Khi bị gan nhiễm mỡ, người bệnh thường sẽ phải giảm lượng tinh bột và chất béo trong bữa ăn. Nhưng cơ thể đòi hỏi vẫn phải cung cấp một lượng protein nhất định để đảm bảo cho các hoạt động hàng ngày.

Vì vậy, bạn có thể nạp protein từ thịt nạc, cá, trứng, sữa và các loại đậu đỗ thay vì tinh bột và chất béo như trước.

Người bệnh nên ăn nhiều cá tươi, nhất là những loại cá được đánh bắt dưới sông.
Nhộng tằm cũng là một loại thức ăn cần thiết trong các trường hợp gan nhiễm mỡ vì có tác dụng giảm cholesterol và cải thiện chức năng gan.

Lưu ý: khi chế biến thức ăn, nên bỏ cắt bỏ phần da động vật. Chất béo và calo dư thừa có thể được giảm bằng cách loại bỏ tất cả các chất béo có thể nhìn thấy như da của gia cầm trước khi nấu.

4.2. Hoa quả, rau xanh và ngũ cốc

Chất xơ là một phần không thể thiếu được trong cơ thể, tăng thêm lượng chất xơ trong các bữa ăn sẽ giúp người bệnh có thể kiểm soát được lượng mỡ và lượng đường trong cơ thể.

Người bệnh nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi để có chất xơ kích thích nhu động ruột, tránh táo bón, phòng chống bệnh xơ vữa động mạch. Trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt tự nhiên ít calo và chất béo bão hòa nhưng giàu chất xơ.

Chế độ ăn giàu chất xơ cũng có thể ngăn ngừa bệnh đái tháo đường típ 2, một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với gan nhiễm mỡ. Các vitamin tan trong dầu mỡ như vitamin A, E, giúp phục hồi và đỡ bị rối loạn chuyển hóa thêm nữa từ các bệnh lý của gan hay nhiễm mỡ của gan.

Một số thực phẩm được xem là thuốc có tác dụng giảm mỡ như:

• Gạo lức, đậu Hà Lan
• Cà chua tươi chín
• Ớt vàng
• Rau ngót, rau cần tây, bầu, bí, tỏi
• Cam, quýt, bưởi
• Trà xanh, hoa hòe
• Đặc biệt là ngô, trong ngô có chứa axit béo không no, có thể thúc đẩy sự chuyển hóa của các chất béo bên trong cơ thể và giúp cân bằng lượng cholesterol.

4.3. Dầu thực vật

Chất béo là nguồn cấp năng lượng chủ yếu trong cơ thể nên người bệnh gan nhiễm mỡ phải hạn chế sử dụng chất béo. Mà thay vào đó, bạn có thể dùng dầu thực vật như dầu olive, dầu hạt cải, dầu đậu nành…

4.4. Đồ uống có lợi cho gan

Người bị gan nhiễm mỡ nên chọn các loại nước có lợi cho gan như atiso, trà nụ vối, và tránh các loại đồ uống ngọt, đồ uống có cồn. Bệnh nhân mắc gan nhiễm mỡ nên tránh tất cả loại rượu, bia.

5. Gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì?

Mục đích của điều trị gan nhiễm mỡ là làm giảm hàm lượng mỡ trong gan. Vậy người bị gan nhiễm mỡ không nên ăn gì?

5.1. Hạn chế chất béo, mỡ động vật

Mỡ động vật khi dung nạp vào cơ thể sẽ đi qua gan, bài tiết ra ngoài ở gan. Nếu sử dụng quá nhiều mỡ động vật sẽ gây gánh nặng cho gan. Gan không thể bài tiết mỡ, dẫn đến tích tụ gây nên tình trạng gan nhiễm mỡ. Bạn nên thay mỡ động vật bằng các loại dầu có nguồn gốc từ thực vật.

5.2. Tránh ăn những thực phẩm giàu cholesterol

Nội tạng động vật, lòng đỏ trứng... chứa một lượng cholesterol cao. Giảm tiêu thụ các loại thực phẩm này giúp làm giảm lượng chất béo trong lá gan.

5.3. Không nên ăn quá nhiều thịt đỏ

Trong thịt đỏ chứa rất nhiều protein. Các thực phẩm này được chuyển hóa tại gan. Như vậy sẽ làm tăng gánh nặng cho gan. Gan không chuyển hóa được gây tăng lượng mỡ tồn đọng. Khiến bệnh gan nhiễm mỡ trở nên nghiêm trọng hơn.

5.4. Hạn chế các loại hoa quả chứa hàm lượng fructose cao

Hàm lượng đường cao là nguyên nhân gây ra hàng loạt các căn bệnh như béo phì, tiểu đường, gan nhiễm mỡ. Fructose do gan chuyển hóa. Việc hạn chế các loại trái cây có fructose cao sẽ giúp giảm gánh nặng cho gan, phòng tránh bệnh gan nhiễm mỡ.

5.5. Kiêng gia vị cay nóng

Các đồ ăn cay nóng như gừng, tỏi, ớt, hồ tiêu, cà phê. Những gia vị thông thường hằng ngày này cũng được xếp vào danh sách kiêng cữ đối với người mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Người bệnh cần cẩn thận khi sử dụng vì những gia vị này cay và nóng sẽ làm gan chúng ta “không khỏe”. Chúng sẽ làm suy giảm chức năng gan, khiến gan không thể bài tiết chất béo, làm chúng tồn đọng khiến tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn.

5.6. Tránh xa các chất kích thích như rượu, bia, đồ uống chứa cồn

Đây là nhóm thực phẩm cấm kỵ với người bị gan nhiễm mỡ. Uống rượu bia sẽ thúc đẩy quá trình chuyển từ gan nhiễm mỡ sang Xơ gan thậm chí là ung thư gan. Việc đào thải mỡ cùng các chất độc hại từ rượu bia tạo gánh nặng rất lớn cho lá gan.

Khi bị bệnh mà người bệnh vẫn tiếp tục uống rượu, bia sẽ làm quá trình chuyển đến xơ gan và Ung thư gan nhanh hơn rất nhiều. Đồng thời khi uống bia, rượu gan phải hoạt động nhiều hơn để đào thải các chất độc hại ở trong bia rượu ra khỏi cơ thể. Người bệnh cần đặc biệt kiêng bia rượu để việc điều trị bệnh nhanh có kết quả nhất.

Bên cạnh việc xây dựng một chế độ ăn khoa học, hợp lý, người bệnh cần tăng cường các hoạt động thể dục thể thao để nâng cao sức đề kháng và tăng chuyển hóa của tế bào gan. Người bệnh cần tập luyện thể dục thể thao hợp lý để giữ cân nặng ở mức chuẩn. Các chuyên gia khuyên nên dành khoảng 30 phút để tập aerobic mỗi ngày, đi bộ hoặc đi xe đạp. Đối với người muốn giảm cân cần tập từ 60 - 90 phút/ngày.

Ngoài ra, người bệnh mắc bệnh gan nhiễm nên đến bệnh viện kiểm tra sức khỏe định kỳ, và lưu ý xét nghiệm men gan và các Xét nghiệm đánh giá chức năng gan để phát hiện, xử lý kịp thời các biến chứng do gan nhiễm mỡ gây ra.

6. Thuốc Silymarin hỗ trợ trong điều trị bệnh gan nhiễm mỡ

Công dụng của thuốc Silymarin là gì?

Silymarin có công dụng tăng cường khả năng khử độc của gan; kích thích hoạt động tái tạo tế bào gan; tăng cường đáp ứng sinh miễn dịch; bảo vệ gan khỏi các thương tổn do rượu hoặc các thuốc độc cho gan (acetaminophen, kháng sinh…).

Silymarin được chỉ định cho các trường hợp sau:

• Viêm gan cấp và mạn tính, suy gan, gan nhiễm mỡ.

• Bảo vệ và phục hồi chức năng gan cho những người uống rượu bia, Ngộ độc thực phẩm, hóa chất.

• Người đang dùng các thuốc có độc cho gan, như thuốc trị bệnh lao, ung thư, đái tháo đường…

• Người bị rối loạn chức năng gan với triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, khó tiêu…

• Phòng và hỗ trợ Xơ gan và ung thư gan.

Mọi thắc mắc các bạn có thể đặt câu hỏi bác sĩ, phòng khám và bệnh viện trên nền tảng bcare.vn để được giải đáp