Co thắt thực quản lan tỏa: Chẩn đoán và điều trị

1. Chẩn đoán Co thắt thực quản lan tỏa

Co thắt thực quản lan tỏa là một rối loạn tính di động hiếm thấy, có đặc điểm là:

• Khó nuốt chất rắn và chất lỏng không liên tục và thường không tiến triển.
• Các thời kỳ nuốt bình thường có thể xen kẽ với các thời kỳ khó nuốt, thường là nhẹ.
• Khó nuốt có thể do stress, khối thức ăn lớn, các chất lỏng nóng hoặc lạnh.
• Các bệnh nhân cũng có thể nhận thấy đau trước ngực, có thể lẫn với cơn đau thắt ngực nhưng thường không do gắng sức.
• Đau thường không liên quan với ăn.

Co thắt thực quản lan tỏa thường là bệnh nhẹ và không đe dọa tính mạng. Để chẩn đoán bệnh Co thắt thực quản lan tỏa, bác sĩ có thể chỉ định:

• Chụp X-quang nuốt bari (X-quang đường tiêu hóa trên có cản quang): Bệnh nhân trước khi chụp X-quang sẽ được uống một chất lỏng trắng được gọi là bari hoặc nuốt một chất lỏng phản quang. Chụp X-quang nuốt bari sẽ cho thấy độ hẹp của phần thực quản dưới và độ rộng của phần thực quản trên.

• Bác sĩ cũng dùng phương pháp đo lường áp suất để xác định cơ ở thực quản có hoạt động hay không và độ tăng áp ở cơ vòng thực quản dưới.
• Phương pháp Nội soi (sử dụng một ống nhỏ có gắn đèn sáng, kèm theo một máy quay nhỏ ở đầu ống) có thể kiểm tra xem cơ vòng có co chặt lại hay không.

Ngoài ra, để kiểm tra dấu hiệu khối u, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết, tức là lấy một mẫu mô và kiểm tra dưới kính hiển vi.

Việc điều trị Co thắt thực quản lan tỏa có nhiều phương pháp khác nhau, có thể tóm tắt thành 2 loại:

2.1 Điều trị nội khoa

Nong thực quản bằng những dụng cụ đặc biệt (ống nong thuỷ ngân, nước, hơi và ống nong Savary), thuốc chẹn kênh canxi, nhóm Nitrates, thuốc chống trầm cảm... làm giảm triệu chứng. Kết quả nói chung chỉ tạm thời hoặc trong trường hợp chờ phẫu thuật.

2.2 Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật Heller (mở cơ thực quản - tâm vị ngoài niêm mạc) là phẫu thuật được áp dụng rộng rãi, cho kết quả sớm ngay sau mổ tốt đối với trường hợp co thắt tâm vị, phẫu thuật mở toàn bộ cơ dọc chiều dài thực quản trong trường hợp co thắt thực quản lan tỏa.

Các bước tiến hành phẫu thuật điều trị co thắt thực quản lan tỏa:

• Người bệnh nằm sấp, kê một gối đệm nhỏ ở ngực phải làm cho người bệnh nghiêng một góc khoảng 30 độ. Tay phải người bệnh được kê sao cho khoảng không gian ngực phải và nách không bị cản trở.
• Gây mê nội khí quản với ống Carlen để làm xẹp phổi, không bơm hơi khoang màng phổi hoặc bơm với áp lực nhỏ.
• Phẫu tích quai tĩnh mạch đơn, thắt và cắt quai tĩnh mạch đơn bằng chỉ vicryl 3.0 kết hợp với kẹp clip hoặc chỉ dùng clip Hemolock đơn thuần.
• Mở màng phổi trung thất dọc theo chiều dài bằng móc điện từ vị trí trên cơ hoành đến đỉnh phổi phải.
• Đường mở cơ bắt đầu từ vị trí thực quản trên cơ hoành chạy suốt chiều dài thực quản cho đến sát vị trí nền cổ (trong quá trình phẫu tích có thể dùng móc điện hoặc kéo).
• Sau khi kết thúc quá trình mở cơ phải bơm hơi ống thông dạ dày để kiểm tra xem có vị trí nào còn cơ thực quản hoặc vị trí niêm mạc thực quản bị thủng.
• Đặt dẫn lưu màng phổi và đóng lỗ troca.
• Tiến hành theo dõi sau phẫu thuật.

Nếu bệnh Co thắt thực quản lan tỏa chỉ xảy ra trong thời gian ngắn, ít khi tái phát và co dãn cơ bị rối loạn ít thì không ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhưng nếu tái phát thường xuyên, ứ đọng thức ăn lâu dài và trào ngược thức ăn vào đường thở thì rất nguy hiểm, cần được điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.