1. Tại sao trẻ sinh non có cơn ngừng thở?
Hệ thống điều hành Hô hấp nằm ở mặt trước thân Não chưa được phát triển hoàn thiện ở trẻ sinh non. Bên cạnh đó, các cơ hô hấp kém phát triển dẫn đến hoạt động hô hấp của trẻ khó khăn, hay bị ngừng thở.
Mặc dù mọi trẻ sơ sinh đều có những cơn ngừng thở ngắn và nhịp tim giảm, nhưng với trẻ Sinh non khi có cơn ngừng thở thì nhịp tim giảm xuống dưới 80 nhịp mỗi phút sẽ nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.
Trẻ trở nên xanh hoặc thậm chí là tím tái và rơi vào tình trạng li bì kèm theo thở gắng sức. Ngay lúc đó có 2 khả năng xảy ra hoặc trẻ tự thở lại hoặc trẻ cần được giúp đỡ từ bên ngoài nếu không sẽ nguy hiểm tới tính mạng của trẻ. Trong trường hợp này lưu ý là các bố mẹ không nên nhầm lẫn cơn ngừng thở với hiện tượng thở ngắt quãng (đây cũng là hiện tượng thường thấy ở trẻ sinh non).
Thở ngắt quãng là việc ngừng thở chỉ vài giây ( 3 – 5 giây) và sau đó là vài nhịp thở nông và nhanh của trẻ. Thở ngắt quãng không kèm theo biến đổi sắc mặt, như tím xanh quanh miệng hoặc giảm nhịp tim và không gây ra nguy hiểm gì cho trẻ.
2. Triệu chứng của cơn ngừng thở ở trẻ sinh non là gì?
Biểu hiện lâm sàng của cơn ngừng thở ở trẻ sinh non:
Trẻ ngừng các cử động thở, lồng ngực trẻ không nhấp nhô. Hoặc trẻ vẫn có cử động thở nhưng không có không khí lưu thông. Hậu quả là trẻ tím hoặc tái dần.
Cơn ngưng thở có thể xảy ra nhiều lần trong ngày. Ngưng thở ở trẻ non tháng sẽ giảm dần và tự hết đi khi trẻ lớn dần lên.
3. Cơn ngừng thở ở trẻ sinh non được chẩn đoán như thế nào?
Cơn ngừng thở trong vòng 24h đầu sau sinh thường không đơn thuần là cơn ngừng thở ở trẻ đẻ non mà liên quan đến bệnh lý của mẹ và con: hạ đường huyết, xuất huyết màng não, hạ canxi, mẹ dùng magie...
Cơn ngừng thở 24h sau sinh ( sau khi đã loại trừ các nguyên nhân bệnh lý khác) có thể gặp: cơn ngừng thở ở trẻ đẻ non, thở máy kéo dài hay sau thiếu oxy thứ phát nhất thời do bị giảm thông khí hay xẹp phế nang.
Chẩn đoán cơn ngừng thở ở trẻ sinh non dựa vào: Theo dõi trẻ có các yếu tố nguy cơ, các bệnh lý của mẹ và con, cơn ngừng thở của trẻ, các Xét nghiệm định hướng nguyên nhân...
Chẩn đoán phân biệt cơn ngừng thở ở trẻ sinh non < 34 tuần khi đã loại trừ một số nguyên nhân: Thiếu oxy, nhiễm khuẩn, viêm ruột hoại tử, Xuất huyết não màng não, Não úng thủy, co giật, còn ống động mạch, thiếu máu, đa hồng cầu, xẹp phổi, luồng trào ngược dạ dày thực quản, chậm nhịp tim khi bú, mẹ dùng thuốc, tăng nhiệt độ môi trường, tắc đường hô hấp trên, hội chứng giảm thông khí bẩm sinh...
4. Điều trị cơn ngừng thở
4.1 Nguyên tắc điều trị
+ Tất cả các trẻ sinh non đều phải được theo dõi liên tục tần số thở, nhịp tim cho tới khi trẻ được 34 tuần tuổi.
+ Dự phòng các cơn thiếu oxy duy trì SPO2 88 – 93%.
+ Đảm bảo nhiệt độ cho trẻ: nằm lồng ấp hoặc giường sưởi.
+ Kích thích ngoài da có hiệu quả với những cơn ngừng thở ngắn
+ Để trẻ ở tư thế thuận lợi: Tránh gập cổ quá mức, tự thế gọng mũi hạn chế chấn thương.
+ Thuốc kích thích thở: Caffeine
+ Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ cấp cứu: Bóng bóp, mask kích thước phù hợp, nguồn/bộ trộn oxy khí trời, máy hút dịch sonde hút.
+ Hỗ trợ hô hấp nếu cần: Thở oxy gọng, thở CPAP, thở máy.
Cơn ngừng thở hay gặp ở trẻ sinh non đặc biệt trẻ dưới 34 tuần tuổi. Cơn ngừng thở sẽ được cải thiện dần khi trẻ đủ tháng.
Khi trẻ xuất viện:
+ Cơn ngưng thở của trẻ sơ sinh sẽ hết dần theo thời gian và thường không làm ảnh hưởng tới sự phát triển của trẻ.
+ Nếu trẻ còn xuất hiện những đợt ngưng thở ngắn, thường trẻ sẽ đáp ứng với cách kích thích thở như hướng dẫn ở trên. Bố mẹ cần học cách hô hấp nhân tạo, ấn tim và đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế gần nhất nếu trẻ có những cơn ngừng thở.
+ Hồi sức tim phổi cơ bản là kỹ năng bố mẹ của trẻ non tháng nên tìm hiểu.
Cơn ngừng thở thường hay gặp ở trẻ sinh non đặc biệt trẻ sinh non dưới 34 tuần tuổi. Cơn ngừng thở cải thiện dần khi trẻ đủ tháng. Bên cạnh vấn đề ngừng thở, trẻ sinh non còn rất nhiều yếu tố nguy cơ cần được tầm soát: sự phát triển tinh thần vận động, thính lực, bệnh lý võng mạc, bệnh phổi mạn ...
Trẻ sinh non nên được điều trị tại các cơ sở y chuyên sâu sơ sinh để giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra.
