1. Đau do bị Zona thần kinh
Bệnh Zona là bệnh nhiễm trùng ở rễ thần kinh, sau khi khỏi bệnh thì những cơn đau cũng không biến mất. Đau Thần kinh Zona ( PHN-Postherpetic neuralgia) là biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona. Tình trạng này ảnh hưởng đến các sợi thần kinh và da, gây đau rát kéo dài sau khi phát ban và Mụn nước của bệnh zona biến mất.
Nguy cơ mắc chứng đau dây thần kinh Zona tăng theo tuổi tác, chủ yếu ảnh hưởng đến những người trên 60 tuổi. PHN không có cách chữa trị, nhưng các phương pháp điều trị có thể làm giảm các triệu chứng. Đối với hầu hết mọi người, đau dây thần kinh postherpetic có thể cải thiện được theo thời gian.
Những cơn đau này có thể kéo dài hàng tháng, hàng năm hoặc thậm chí là cả đời. Nếu cơn đau kéo dài ít nhất 3 tháng sau khi phát ban zona đã lành, đó là tình trạng đau dây thần kinh Zona. PHN không chỉ đơn giản là gây đau các dây thần kinh, nó còn tốn nhiều chi phí để điều trị và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, PHN có thể điều trị và ngăn ngừa được nhờ các loại thuốc. Có nhiều loại thuốc có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh đau dây thần kinh do bị zona. Cụ thể,
- Ba loại thuốc chống vi-rút được sử dụng: Famciclovir (Famvir), valacyclovir (Valtrex) và Acyclovir (Zovirax).
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Đây là những loại thuốc chống trầm cảm cũ, nhưng có hiệu quả đối với chứng đau dây thần kinh PHN bao gồm nortriptyline (Pam Bachelor), desipramine (Norpramin) và Amitriptyline (Elavil, Endep).
- Opioids mạnh: Những thuốc có hiệu quả đối với chứng đau dây thần kinh bao gồm morphin, oxycodone và methadone.
Những loại thuốc này cần được sử dụng trong vòng hai đến ba ngày kể từ khi bắt đầu bệnh zona.
2. Nguyên nhân gây đau thần kinh do bị zona
Bệnh Zona thần kinh do virus Varicella-zoster gây bệnh thủy đậu tái phát lại. Đối với người đã từng mắc bệnh thủy đậu, sau khi khỏi, virus vẫn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn mà ẩn trong các tế bào thần kinh dưới dạng không hoạt động.
Bình thường, chúng bị kiềm chế bởi hệ miễn dịch tự nhiên của con người. Khi hệ miễn dịch có dấu hiệu suy yếu do tuổi tác hoặc do bệnh tật, những virus này sẽ “thức dậy” và hoạt động trở lại.
Khi bị bệnh zona, người bệnh có thể có nguy cơ mắc chứng đau dây thần kinh PHN cao hơn do:
- Tuổi tác: Từ 50 tuổi trở lên
- Mức độ nghiêm trọng của bệnh zona khi bạn bị phát ban nặng và đau dữ dội.
- Mắc phải 1 bệnh lý khác như bệnh tiểu đường.
- Vị trí bị zona như ở mặt,...
- Điều trị kháng virus zona bị trì hoãn hơn 72 giờ sau khi bị phát ban
Tùy thuộc vào thời gian đau thần kinh PHN kéo dài và đau như thế nào, người bệnh có thể mắc phải các biến chứng khác như:
- Lo lắng
- Mệt mỏi
- Khó ngủ
- Thèm ăn
- Mất tập trung.
3. Triệu chứng của bệnh zona thần kinh
Các dấu hiệu và triệu chứng của PHN thường giới hạn ở khu vực da của người bệnh, phổ biến nhất là ở một dải quanh thân của bạn, thường ở một bên của cơ thể.
Đau dây thần kinh do bị zona sẽ xuất hiện các triệu chứng trước khi phát ban như tê, Ngứa ran, đau,... Người bệnh cảm thấy đau dữ dội trong giai đoạn đầu của bệnh và phát ban nặng.
- Nhạy cảm với chạm nhẹ; người bệnh thường cảm thấy đau ngay cả việc chạm vào quần áo trên vùng da bị ảnh hưởng (allodynia).
- Ngứa và tê: Đau thần kinh PHN tạo cảm giác Ngứa hoặc tê.
4. Phòng ngừa Đau do bị Zona thần kinh
Hiện nay có 2 loại vắc-xin ngừa bệnh Zona thần kinh là Shingrix (RZV) và Zostavax. Trong đó, Shingrix (RZV) được khuyên dùng hơn so với loại vắc-xin cũ còn lại vì có hiệu quả ngăn ngừa bệnh zona đến hơn 90%. Ngay cả khi bạn vẫn bị zona, vắc-xin sẽ có tác dụng làm giảm bớt những cơn đau.
Shingrix được tiêm hai liều, cách nhau hai đến sáu tháng. Nếu đã từng bị bệnh zona, việc chủng ngừa có thể giúp ngăn ngừa tái phát zona sau này. Trong trường hợp đang mắc zona, người bệnh nên đợi cho đến khi hết phát ban và sau đó mới tiến hành tiêm phòng.
