Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa

Viêm tai giữa là tình trạng nhiễm trùng trong tai giữa. Có nhiều loại viêm tai giữa: Cấp, bán cấp, mãn tính.Viêm tai giữa ở trẻ em nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng cực kì nguy hiểm và khó khắc phục như viêm màng não, áp xe não, gây liệt dây thần kinh số 7. Lâu dài trẻ bị nghe kém, nhất là từ khi chưa phát triển lời nói, sẽ dẫn đến rối loạn ngôn ngữ (nói ngọng, nói không rõ âm, từ…) làm giảm sút nghiêm trọng chất lượng giao tiếp xã hội sau này của trẻ.

1. Viêm tai giữa là bệnh gì?

Viêm tai giữa (VTG) cấp là Tình trạng viêm cấp niêm mạc hòm nhĩ, vòi nhĩ và niêm mạc lót trong tế bào hơi của xương chũm.

Vì vị trí giải phẫu của tai, xương chũm rất gần não, tĩnh mạch bên nên dễ gây nên biến chứng nguy hiểm dẫn đến tử vong. Hipocrat đã từng nói rằng “Đau tai cấp tính kèm theo Sốt cao liên tục vô cùng nguy hiểm vì có thể dẫn đến hôn mê mà chết”.

Từ khi kháng sinh ra đời và được đưa vào chữa bệnh rộng rãi thì VTG và xương chũm cấp đã được điều trị hiệu quả nếu được điều trị kịp thời. Chỉ có bệnh nhân phát hiện muộn, đã có biến chứng hoặc đe dọa biến chứng mới cần phẫu thuật viêm tai giữa.

2. Tại sao trẻ bị viêm tai giữa?

2.1. Tác nhân gây bệnh viêm tai giữa

• Phế cầu
• Hemophilusinfluenzae (HI)
• Liên cầu khuẩn nhóm A
• Tụ cầuvàng
• Virus hợp bào hô hấp

2.2. Yếu tố nguy cơ bị viêm tai giữa

• Môi trường sống: Thời tiết thay đổi đột ngột, mưa ẩm. Khói xe, khói thuốc lá, thuốc lào, than, bụi bẩn. Trẻ mới đi học nhà trẻ mẫu giáo, trẻ mới cai sữa hoặc thay đổi chế độ ăn dặm
• Nhiễm khuẩn Hô hấp cấp
• Dị ứng
• Do cấu trúc tai trẻ chưa hoàn chỉnh: Tai trong của trẻ sẽ được kết nối với mặt sau cổ họng bằng vòi nhĩ. Bình thường vòi nhĩ khi nuốt sẽ mở cho phép chất lỏng cùng các tạp chất dư thừa thoát khỏi tai. Khi vòi nhĩ bị tắc sẽ khiến chất thải không thoát được. Hậu quả là vi khuẩn hoặc dịch sẽ kẹt lại bên trong tai gây nhiễm trùng. Trẻ em có vòi nhĩ ngắn hẹp, dễ phù nề hơn người lớn nên dễ bị tắc.
• Bất thường sọ mặt: Khe hở vòm, hội chứng Down

2.3. Nguyên nhân gây viêm tai giữa

• Rối loạn chức năng vòi nhĩ
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Viêm mũi họng, viêm amidan, viêm VA, viêm xoang

2.4. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm tai giữa cấp

• Đau tai, ù tai giảm thính lực,có thể chảy mủ tai kèm theo sổ mũi,hắt hơi, ho
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao
• Ăn kém, bỏ bú, nôn trớ, rối loạn tiêu hóa
• Quấy khóc, khó ngủ
• Trẻ sơ sinh bị viêm tai giữa có biểu hiện quấy, ăn kém, khóc, có thể có sốt. Tuy nhiên, với viêm tai giữa ứ dịch thì sẽ không có biểu hiện rõ.

3. Các biến chứng có thể xảy ra sau khi bị viêm tai giữa

• Thủng màng nhĩ, xơ nhĩ
• Liệt mặt
• Viêm tai xương chũm, cholesteatoma
• Nghe kém dẫn truyền, tiếp nhận, hỗn hợp
• Nặng hơn là các biến chứng nội sọ: Viêm màng não, áp-xe não…

4. Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa

Chế độ vệ sinh:

• Tai: Nếu chảy dịch mủ làm sạch tai cho trẻ, không nên lau quá sâu, không dùng bông nút kín tai. Nên để dịch thoát ra ngoài tự nhiên. Không nên để nước vào tai.
• Mũi: Rửa mũi cho trẻ 2-3 lần/ ngày bằng nước muối sinh lý ấm

Chế độ ăn uống

• Cho trẻ ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu
• Cho trẻ ăn theo nhu cầu, chia nhiều bữa trong ngày và uống thêm các loại nước hoa quả
• Đối với trẻ dưới 6 tháng bú mẹ hoàn toàn cho trẻ bú tăng số lần lên.

Dùng thuốc theo y lệnh của bác sỹ

Ngoài ra khi trẻ sốt: Chườm ấm cho trẻ, mặc quần áo mỏng, thấm mồ hôi. Ở phòng thoáng mát, không đóng kín cửa kết hợp dùng thuốc hạ sốt, giảm đau nếu trẻ sốt>38.5 độ C hoặc đau nhiều cách nhau 4 – 6 h theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

5. Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay?

Khi trẻ có 1 trong các biểu hiện sau:

• Trẻ đau tai tăng lên
• Sốt cao liên tục dùng thuốc hạ sốt và chườm ấm không đỡ.
• Trẻ quấy khóc nhiều, bỏ ăn, bỏ bú
• Trẻ nôn nhiều đi ngoài phân nhiều lần trong ngày
• Các dấu hiệu bệnh của trẻ không tốt lên sau 2 ngày điều trị

6. Phòng bệnh viêm tai giữa cho trẻ?

• Giữ ấm cơ thể, nhất là cổ, gan bàn chân khi thời tiết lạnh
• Vệ sinh mũi họng sạch sẽ để phòng tránh viêm mũi họng.
• Bỏ thói quen cho tay vào miệng, ngoáy mũ.
• Điều trị sớm các bệnh viêm mũi họng, VA, Amidan…
• Đảm bảo môi trường sống tránh khói bụi, ẩm mốc, chật chội.