1. Phế cầu khuẩn là gì?
Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae (viết tắt là S. pneumoniae), còn được gọi là khuẩn phế cầu. Đây là một vi khuẩn Gram dương (+), thuộc chi Streptococcus, khu trú trong khoang mũi họng và trong điều kiện bình thường không gây ra bệnh.
Tuy nhiên khi cơ thể có các điều kiện bất thường về sức khỏe như suy giảm miễn dịch, người cao tuổi, trẻ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện... thì phế cầu khuẩn sẽ phát triển và gây ra bệnh.
Bệnh do phế cầu khuẩn gây ra là những bệnh lý phổ biến, hầu hết là nhiễm trùng nhẹ, nhưng đôi khi có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe bao gồm: nhiễm trùng huyết, Nhiễm trùng tai giữa, viêm phổi, viêm màng Não do vi khuẩn....
Bệnh thường lây lan qua đường Hô hấp khi có sự tiếp xúc, va chạm với người bệnh như hắt hơi, ho, hôn hoặc sử dụng chung các đồ dùng cá nhân. Tiêm phòng vacxin phế cầu khuẩn thường xuyên có thể ngăn ngừa các bệnh do phế cầu khuẩn và hạn chế biến chứng phát sinh.
2. Vắc-xin phế cầu khuẩn có mấy loại?
Hiện nay, khuẩn phế cầu có ít nhất 90 chủng và tất nhiên không có loại vắc-xin phế cầu khuẩn nào có thể phòng được tất cả chủng. Do đó, các loại vắc-xin phế cầu khuẩn hiện nay chỉ dự phòng được những chủng phế cầu khuẩn phổ biến và hay gặp nhất, bao gồm 2 loại:
- PCV13: Vắc-xin phế cầu khuẩn dạng liên hợp.
- PPSV23: Vắc-xin phế cầu khuẩn dạng polysaccharide.
Theo khuyến cáo của các Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), 2 loại vắc xin này được chỉ định cho các đối tượng sau:
- PCV13 cho tất cả trẻ em dưới 2 tuổi.
- PCV13 và PPSV23 cho tất cả người lớn từ 65 tuổi trở lên.
- PCV13 và PPSV23 cho những người từ 2 đến 64 tuổi với một số bệnh cảnh nhất định.
- PPSV23 cho những người từ 19 đến 64 tuổi có hút thuốc lá hoặc bị hen suyễn.
Tác dụng phụ sau khi tiêm vắc-xin phế cầu khuẩn hay gặp bao gồm nổi vài vết đỏ và phù nề tại chỗ tiêm hoặc đôi khi sẽ Sốt nhẹ. Tuy nhiên, những tác dụng này chỉ thoáng qua và thường biến mất nhanh chóng, không gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêm ngừa.
3. Lịch tiêm ngừa vắc-xin phế cầu khuẩn ở trẻ em dưới 5 tuổi
Liệu trình 3+1: 3 liều cơ bản và 1 liều nhắc lại:
- Mũi 1: vào 2 tháng tuổi.
- Mũi 2: vào 3 tháng tuổi.
- Mũi 3: vào 4 tháng tuổi.
- Mũi nhắc lại: tiêm sau 6 tháng kể từ lúc tiêm mũi thứ 3
Hoặc
- Mũi 1: vào 2 tháng tuổi.
- Mũi 2: vào 4 tháng tuổi.
- Mũi 3: vào 6 tháng tuổi.
- Mũi nhắc lại: tiêm sau 6 tháng kể từ lúc tiêm mũi thứ 3.
(Chưa từng được tiêm phòng vắc-xin phế cầu khuẩn trước đó)
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: cách mũi 1 là 1 tháng.
- Mũi nhắc lại: vào năm tuổi thứ 2 và cách mũi 2 ít nhất là 2 tháng.
(Chưa từng được tiêm phòng vắc-xin phế cầu khuẩn trước đó)
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: cách mũi 1 là 2 tháng.
(Chưa từng được tiêm phòng vắc-xin phế cầu khuẩn trước đó)
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: cách mũi 1 là 2 tháng.
4. Tình huống đặc biệt khi tiêm ngừa vắc-xin phế cầu khuẩn
- Tuổi từ 19 - 64 tuổi có các tình trạng bệnh lý mạn tính (tim mạn tính - không bao gồm tăng huyết áp, bệnh phổi, hoặc bệnh gan, tiểu đường), Nghiện rượu hoặc hút thuốc lá: tiêm 1 liều PPSV23.
- Tuổi từ 19 trở lên với tình trạng Suy giảm miễn dịch (bẩm sinh hoặc mắc phải - bao gồm suy giảm tế bào lympho B và T, suy giảm chức năng bổ thể, rối loạn quá trình thực bào, nhiễm HIV, bệnh suy thận, hội chứng thận hư, bệnh bạch cầu, bệnh ung thư hạch bạch huyết, bệnh Hodgkin, ung thư nói chung, bệnh thận mạn, ức chế miễn dịch do điều trị - ví dụ hóa trị hoặc xạ trị, ghép tạng, đa u tủy) hoặc khuyết lách giải phẫu hoặc chức năng (bao gồm cả bệnh Hồng cầu hình liềm và các bệnh huyết sắc tố khác): 1 liều PCV13 và thêm 1 liều PPSV23 cách đó ít nhất 8 tuần, sau đó tiêm thêm 1 liều PPSV23 ít nhất 5 năm sau liều PPSV23 trước đó. Từ 65 tuổi trở lên, tiêm thêm 1 liều PPSV23 ít nhất 5 năm sau liều PPSV23 gần nhất (ghi chú: chỉ 1 liều PPSV23 được khuyến cáo cho tuổi từ 65 trở lên).
- Tuổi từ 19 tuổi trở lên bị rò rỉ dịch não tủy hoặc cấy ốc tai điện tử: 1 liều PCV13, tiếp theo là 1 liều PPSV23 cách đó ít nhất 8 tuần; khi 65 tuổi trở lên, sử dụng thêm 1 liều PPSV23 ít nhất 5 năm sau liều PPSV23 gần nhất (lưu ý: chỉ nên dùng 1 liều PPSV23 ở tuổi 65 trở lên).
