Hướng dẫn chăm sóc sức khỏe xương khớp cho bệnh nhân ung thư

1. Vì sao bệnh nhân ung thư cần chăm sóc sức khỏe xương khớp?

Càng lớn tuổi, mật độ xương của chúng ta sẽ càng giảm. Hoạt động của những tế bào tạo xương không tương xứng với tốc độ hủy xương và làm cho xương càng ngày càng mỏng và đầy những lỗ nhỏ li ti; có thể dẫn đến gãy xương và giới hạn vận động. Tình trạng này gọi là loãng xương - một tình trạng phổ biến nhất trong các bệnh lý về xương.

Estrogen là một hormone quan trọng giúp điều hòa mật độ xương. Hơn 80% những người loãng xương là phụ nữ sau mãn kinh, xảy ra do sự thiếu hụt nồng độ hormone này trong cơ thể. Mất xương có thể xảy ra ở cả nam giới lẫn phụ nữ nếu có tình trạng suy dinh dưỡng, bổ sung không đủ canxi và vitamin D cũng như ở những người bệnh nặng phải nằm tại chỗ một thời gian dài.

Bên cạnh đó, ung thư và điều trị ung thư cũng có thể gây ra mất xương. Những nguyên nhân gây mất xương liên quan đến ung thư bao gồm:

• Những loại thuốc hóa trị (như methotrexate, ifosfamide,...) có thể gây giảm nồng độ canxi trong cơ thể hoặc các thuốc gây ra tình trạng mãn kinh sớm và thúc đẩy nhanh quá trình mất xương.
• Liệu pháp hormone như thuốc ức chế tạo hormone sinh dục (goserelin) hay thuốc ức chế aromatase (anastrozole, exemestane, letrozole,....) gây ức chế Estrogen cũng có thể đưa đến tình trạng mất xương.
• Liệu pháp ức chế chức năng buồng trứng bằng cách sử dụng thuốc, Xạ trị hay phẫu thuật buồng trứng cũng gây ra tình trạng mãn kinh; do đó, dẫn đến tình trạng mất xương.
• Liệu pháp steroid liều cao hoặc sử dụng steroid kéo dài trên 3 tháng có thể gây ra mất xương và làm tăng nguy cơ gãy xương.
• Liệu pháp nhắm trúng đích như imatinib, Nilotinib và Dasatinib có thể ảnh hưởng đến nồng độ canxi trong máu. Nếu nồng độ canxi máu giảm thấp trong thời gian dài sẽ có thể gây ra tình trạng mất xương.
• Xạ trị vào vùng chậu (như trong ung thư phụ khoa, hậu môn, trực tràng,...), đặc biệt ở phụ nữ từ 65 tuổi trở lên có thể gây ra tình trạng mất xương và gây ra gãy xương. Tình trạng gãy xương này thường xảy ra trong vòng hai năm đầu sau xạ trị vùng chậu.
• Ung thư xâm lấn hoặc di căn vào xương.

Khám sức khỏe thường xuyên

• Người bệnh cần chú ý đo độ khoáng xương để có thể kiểm tra tình trạng của xương, từ đó có những phát hiện sớm, điều trị kịp thời.

Thay đổi chế độ ăn phù hợp

• Bổ sung đầy đủ các chất Dinh dưỡng bằng việc thay đổi chế độ ăn phù hợp phần nào giúp cho xương khỏe mạnh. Những bệnh nhân ung thư có thể trạng yếu thường rất dễ gặp các vấn đề như mất hoặc gãy xương.

Cung cấp canxi

• Việc cung cấp canxi cần thiết, vì vậy, bệnh nhân ung thư cần bổ sung những loại thực phẩm giàu canxi bao gồm sữa, phô mai, sữa chua, sữa đậu nành, bông cải xanh, nước cam ép...
• Ngoài ra, người bệnh nên hạn chế cà phê, đồ uống có ga vì có thể làm giảm cân bằng canxi trong cơ thể.

Bổ sung Vitamin D

• Giúp bệnh nhân ung thư hấp thu, giữ canxi trong cơ thể, người bệnh tổng hợp Vitamin D bằng cách để da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trước 9 giờ sáng, ăn các loại thực phẩm như sữa, trứng, gan động vật...

Tập thể dục

• Để nâng cao sức khỏe, bảo vệ xương khớp, bệnh nhân ung thư cần thường xuyên luyện tập thể dục như đi bộ, tập yoga, thái cực quyền... Các bài tập có thể thúc đẩy cơ thể sản sinh ra tế bào tạo xương, giúp xây dựng khối cơ.

Tránh té ngã

• Hãy cố gắng giảm thiểu những nguy cơ tiềm ẩn dễ gây té ngã từ môi trường xung quanh bằng cách dọn dẹp những vật dụng dễ gây trượt ngã trên sàn nhà...

Bisphosphonates

• Đây là loại thuốc giúp làm giảm tốc độ mất xương và có thể thúc đẩy sự phát triển của xương bằng cách làm giảm hoạt động của hủy cốt bào (tế bào gây ra hủy xương). Bisphosphonate không thể giúp thay thế các tế bào xương đã mất nhưng có thể làm chậm tình trạng hủy xương và chăm sóc sức khỏe xương chắc khỏe hơn. Do đó, thuốc này được dùng để giảm nguy cơ gãy xương ở bệnh nhân loãng xương, phòng ngừa mất xương do liệu pháp hormone và các phương pháp điều trị ung thư khác. Bên cạnh đó, bisphosphonates còn giúp phòng ngừa và điều trị các ung thư di căn xương.

Trên đây là những kiến thức chăm sóc sức khỏe xương cho bệnh nhân ung thư để bảo vệ xương khớp luôn khỏe mạnh. Trường hợp người bệnh phát hiện các dấu hiệu bất thường ở xương, hãy nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.