1. Khả năng sinh sản ở người phụ nữ
Khi một bé gái vừa được sinh ra, hai buồng trứng đã chứa một số lượng lớn trứng và sẽ giảm dần theo độ tuổi. Đến thời điểm mãn kinh, số lượng trứng còn lại rất ít. Trong mỗi tháng kể từ tuổi dậy thì đến khi mãn kinh, buồng trứng sẽ phóng thích ra một trứng. Để có thể mang thai, trứng đó phải được thụ tinh với một tinh trùng. Nếu trứng không được thụ tinh, chu kỳ kinh nguyệt sẽ xảy ra.
Trứng rụng từ buồng trứng sẽ di chuyển dọc theo vòi trứng và được thụ tinh với tinh trùng. Sau khi thụ tinh, tinh trùng và trứng sẽ kết hợp để tạo thành phôi và di chuyển dần ra tử cung để làm tổ tại đó. Cuối cùng, phôi dần phát triển để tạo thành thai nhi.
Ở độ tuổi giữa 40 đến giữa 50, phụ nữ có sự thay đổi nồng độ hormone làm ngưng phóng thích trứng và không còn kinh nguyệt nữa. Đây gọi là giai đoạn mãn kinh.
Một vài phương pháp điều trị ung thư cũng có thể ảnh hưởng đến buồng trứng và gây ra tình trạng mãn kinh sớm.
2. Điều trị ung thư ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh sản
Ảnh hưởng của bệnh ung thư hoặc điều trị ung thư đến vấn đề sinh sản xảy ra theo 2 cách chính:
- Tổn thương các cơ quan liên quan đến sinh sản, chẳng hạn như buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung và cổ tử cung
- Tổn thương các cơ quan liên quan đến việc sản xuất hormone, chẳng hạn như buồng trứng
- Buồng trứng lưu trữ trứng của người phụ nữ. Tổn thương các cơ quan này có thể làm giảm dự trữ buồng trứng. Dự trữ buồng trứng là tổng số trứng chưa trưởng thành ở cả hai buồng trứng. Ngay khi được sinh ra, người phụ nữ đã có tất cả số trứng để thực hiện chức năng sinh sản. Một khi những quả trứng này bị mất, chúng không thể được thay thế. Mất những quả trứng khỏe mạnh gây Vô sinh và mãn kinh sớm.
3. Điều trị ung thư có ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống Tình dục không?
Hóa trị ung thư có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống tình dục và khả năng sinh sản của bạn. Những tác dụng phụ như cảm giác mệt mỏi, kiệt sức, lo lắng bất an hoặc buồn nôn và nôn cũng là nguyên nhân gây cản trở khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, hóa trị thường không gây những ảnh hưởng lâu dài đến đời sống tình dục và những tác dụng phụ thường sẽ dần dần biến mất sau khi bạn hết điều trị ung thư.
Thông thường, bạn không cần phải ngưng quan hệ tình dục trong khi hóa trị. Tuy nhiên, nếu bạn có tình trạng Giảm tiểu cầu hoặc giảm bạch cầu, tạm thời bạn không nên quan hệ tình dục cho đến khi kết quả Xét nghiệm máu được cải thiện.
Hóa chất có thể gây ra những bất thường trên sự phát triển của thai nhi; do đó, bạn cần phải sử dụng các biện pháp tránh thai trong quá trình điều trị cho đến sau khi hóa trị một vài tháng. Bạn cũng không nên nuôi con bằng sữa mẹ trong thời gian này.
Bên cạnh đó, bạn nên sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục trong những ngày hóa trị cũng như đến sau khi kết thúc hóa trị vài ngày để bảo vệ chồng hoặc bạn trai của bạn vì hóa chất có thể xuất hiện trong dịch âm đạo của bạn.
3.1. Hóa trị ung thư có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?
Hóa trị có thể ảnh hưởng đến buồng trứng bằng cách làm giảm phóng thích trứng và gây ra những ảnh hưởng tạm thời hoặc vĩnh viễn lên khả năng sinh sản. Trong khi hóa trị, chu kỳ kinh nguyệt của bạn cũng có thể trở nên bất thường hoặc ngưng trong một thời gian và kéo dài đến 2 năm trong một vài trường hợp. Thỉnh thoảng, hóa trị cũng có thể gây ra mãn kinh sớm.
Nguy cơ vô sinh thường phụ thuộc vào:
- Tuổi: Khả năng Mang thai ở những phụ nữ sau 35 tuổi sẽ thấp hơn những phụ nữ trẻ do bắt đầu giảm số lượng, chất lượng trứng và dễ mãn kinh hơn. Ở những phụ nữ trẻ, sau khi hóa trị, nếu kinh nguyệt được phục hồi, tình trạng mãn kinh cũng sẽ xảy ra sớm hơn 5 đến 10 năm so với bình thường.
- Loại thuốc hóa trị: Một vài loại thuốc hóa trị, ví dụ như cyclophosphamide và chlorambucil, sẽ có nguy cơ gây ra vô sinh cao hơn các loại thuốc khác như doxorubicin và cisplatin (nguy cơ trung bình) hoặc vincristine và methotrexate (nguy cơ thấp hoặc không có nguy cơ vô sinh).
- Liều lượng thuốc: Liều thuốc hóa trị càng cao thì càng ảnh hưởng nhiều đến khả năng sinh sản.
3.2. Xạ trị ung thư có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?
Xạ trị: Xạ trị ở những cơ quan sau có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản:
- Vùng bụng
- Xương chậu
- Cột sống dưới
- Buồng trứng và vùng lân cận
- Tử cung
- Tuyến yên
- Toàn bộ cơ thể, để ghép tủy xương
3.3. Phẫu thuật ung thư có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?
Phẫu thuật: Phẫu thuật cắt bỏ các cơ quan sinh dục có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản:
- Tử cung, trong phẫu thuật cắt tử cung
- Cổ tử cung, trong phẫu thuật cắt tử cung hoặc cắt bỏ cổ tử cung nhằm bảo tồn thân tử cung
- Cắt một hoặc cả hai buồng trứng, trong phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng
Ngoài ra, phẫu thuật cắt bỏ các hạch bạch huyết vùng chậu cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
3.4. Liệu pháp Nội tiết hoặc thuốc nhắm trúng đích có gây ra vô sinh hay không?
Liệu pháp nội tiết (hay còn gọi là liệu pháp hormone) làm giảm lượng hormone trong cơ thể và có thể gây ra những ảnh hưởng lên khả năng sinh sản. Những loại thuốc nội tiết phổ biến là tamoxifen và goserelin (Zoladex®). Zoladex sẽ gây vô kinh nhưng thường sẽ hồi phục sau khi ngưng thuốc 6 tháng. Tamoxifen cũng có thể gây ra những bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc vô kinh nhưng thường sẽ có thể phục hồi lại sau vài tháng ngưng thuốc. Tuy nhiên, tamoxifen cũng có thể gây tăng khả năng có thai vì thế nên sử dụng các biện pháp tránh thai thích hợp trong quá trình sử dụng tamoxifen để tránh nguy cơ mang thai bất thường. Tamoxifen thường được sử dụng 5 năm; do đó, nếu bạn có ý định Mang thai sớm, bạn cần cân nhắc có nên sử dụng tamoxifen hay không sau khi tham vấn ý kiến của bác sĩ.
Liệu pháp nhắm trúng đích cũng có thể có những ảnh hưởng lên khả năng sinh sản nhưng hiện cơ chế chưa được rõ. Trong đó, hiện người ta mới chỉ biết một loại thuốc là bevacizumab (Avastin®) làm tăng khả năng vô sinh.