Nguyên nhân sốt kéo dài ở trẻ và cách chăm sóc trẻ bị sốt

1. Nguyên nhân Sốt kéo dài ở trẻ

1.1. Sốt do nhiễm siêu vi

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra sốt kéo dài liên tục ở trẻ em, bệnh thường khỏi sau 5 - 7 ngày, có rất nhiều loại siêu vi gây bệnh cho trẻ em.

• Sốt xuất huyết: sốt cao đột ngột và sốt kéo dài liên tục từ 2 - 7 ngày; thì xuất hiện những chấm hoặc mảng xuất huyết ở dưới da, nếu nặng hơn thì kèm theo chảy máu mũi, chảy máu chân răng, đôi khi có xuất huyết nội tạng.
• Sốt do virus cúm: dấu hiệu đầu tiên thường là trẻ bị tắc nghẽn ở mũi, sau đó biểu hiện hắt hơi, Ho khan và chảy nước mũi; kèm theo sốt, sốt thường là nhẹ khoảng nhiệt độ từ 37,8 - 38 ̊C, trường hợp bội nhiễm thì sốt cao, trẻ khó chịu, quấy khóc, chán ăn, bỏ bú...
• Sốt do virus Rubella: biểu hiện trẻ sốt kéo dài, sốt nhẹ, sau đó phát ban và viêm long đường hô hấp trên, nổi hạch vùng chẩm, sau tai và cổ.
• Sốt do virus sởi: trẻ sốt kéo dài liên tục, Ho nhiều, chảy nước mũi, mắt đỏ, từ ngày thứ 4 ban xuất hiện ở mặt, lan ra chân và chi.
• Sốt do bệnh tay - chân - miệng: khi trẻ bị tay chân miệng, trẻ sốt kéo dài, đồng thời cũng xuất hiện những nốt phỏng rộp ở gan bàn chân, bàn tay, trong miệng làm cho trẻ ăn, uống khó khăn, nên làm cho trẻ biếng ăn, quấy khóc, mệt mỏi nhiều.
• Sốt do virus thủy đậu: khi bệnh khởi phát, trẻ có thể có biểu hiện sốt kéo dài liên tục, đau đầu, đau mình mẩy, sau đó trên thân mình trẻ xuất hiện những nốt hồng ban. Phỏng nước xuất hiện đầu tiên ở mặt, ngực và lưng sau đó lan dần khắp cơ thể. Mụn bóng nước ban đầu chứa chất dịch màu trong nhưng sau một ngày sẽ chuyển sang màu đục như mụn mủ. Sau 2 - 3 ngày mụn có thể bị đóng vảy. Các mụn nước mọc làm nhiều đợt khác nhau nên trên cùng một vùng da có thể thấy nhiều dạng khác nhau, đỏ rát, mụn nước trong, mụn nước đục, mụn đóng vảy...Hiện bệnh thủy đậu ở trẻ nhỏ và người lớn có thể phòng ngừa bằng việc tiêm phòng vắc-xin thủy đậu.

• Sốt do Viêm họng - viêm Amidan cấp: bệnh thường khởi phát đột ngột, sốt cao 39 - 40 ̊C, trẻ sốt kéo dài, kèm theo nuốt đau, rát họng, khàn tiếng; sốt có thể kèm theo các triệu chứng khác: chảy nước mũi nhầy, tiếng nói khàn nhẹ và ho khan, trẻ mệt mỏi, môi khô, lưỡi bẩn, đặc biệt trẻ hay xuất hiện viêm tấy hạch vùng cổ, hạch góc hàm sưng, đau... Với trẻ còn bú mẹ, viêm họng thường kèm theo bú ít hoặc bỏ bú, quấy khóc. Với trẻ lớn hơn triệu chứng kêu đau vùng họng, chán ăn nên dễ làm cho cha mẹ hiểu nhầm rằng đó là những dấu hiệu khó chịu khi bé mọc răng.
• Nhiễm trùng đường hô hấp như: viêm khí phế quản, viêm phổi, viêm màng phổi, áp-xe phổi, trẻ thường có biểu hiện sốt, ho khạc đờm hay máu, đau ngực, khó thở...
• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: viêm bàng quang, viêm mủ bể thận, viêm cầu thận cấp, trẻ bị sốt kèm theo tiểu buốt - tiểu rắt, tiểu ít, nước tiểu đục hay hồng, có phù, đau vùng thắt lưng.
• Nhiễm trùng đường gan mật: trẻ thường sốt cao, sốt kéo dài liên tục kèm theo vàng da, vàng mắt, đau vùng gan.
• Nhiễm khuẩn Não - màng não: trẻ bị sốt kéo dài liên tục kèm theo đau đầu nhiều, nôn vọt, có thể bị co giật, Liệt nửa người hoặc hôn mê. Với trẻ nhỏ, sốt thường kèm theo thóp phồng, cổ cứng, trẻ không cử động cổ được, không cúi đầu xuống được, nhạy cảm với ánh sáng, nôn mửa, li bì.
• Nhiễm trùng máu: trẻ có biểu hiện dấu hiệu nhiễm trùng, sốt kéo dài liên tục, không ăn uống được, nôn ra tất cả, li bì, mạch nhanh, thở nhanh, có thể có phát ban da...

• Sốt do ký sinh trùng sốt rét: trẻ thường có tiền sử sống hay đi vào vùng lưu hành sốt rét, sốt rét ở trẻ thường ít có cơn sốt rét điển hình như người lớn như: rét run, sốt cao, đổ mồ hôi, mà, mà trẻ thường sốt kéo dài liên tục, có hoặc không kèm lạnh run, đôi khi chỉ ớn lạnh, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ.
• Số do thương hàn: trẻ thường sốt cao, sốt kéo dài liên tục trên 5 ngày, đau bụng, bụng chướng, nôn, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Sốt do bệnh lao: trẻ thường có dấu hiệu sốt kéo dài liên tục, thường sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi trộm, biếng ăn, đứng cân hay sụt cân, ho nhiều, Ho ra máu và không đáp ứng với kháng sinh thông thường.

Bố mẹ nên xác định ba mục tiêu chăm sóc bé sốt tại nhà: kiểm soát nhiệt độ, ngăn ngừa Mất nước và theo dõi các bệnh nghiêm trọng gây ra sốt có thể gây nguy hiểm đến tính mạng bé.

Kiểm soát nhiệt độ

• Mục tiêu đầu tiên là kiểm soát nhiệt độ cơ thể bé. Hãy làm cho bé cảm thấy thoải mái bằng cách tắm nước ấm hoặc mặc quần áo thích hợp cho bé. Nhiệt độ có thể giảm dưới 38.9 độ C. Bố mẹ có thể kiểm soát nhiệt độ cơ thể bé bằng nhiệt kế.
• Ngoài ra bố mẹ có thể sử dụng một số loại thuốc để hạ sốt cho bé dưới sự chỉ dẫn của bác sĩ, chẳng hạn như:
• Acetaminophen (Tylenol và Tempra cho trẻ em) và ibuprofen (Advil trẻ em, Motrin trẻ em) được sử dụng để giảm sốt. Nên sử dụng thuốc ít nhất 24h để các cơn sốt không quay trở lại.
• Không sử dụng thuốc aspirin để điều trị sốt ở trẻ em, đặc biệt là cho một cơn sốt có liên quan đến bệnh thủy đậu hoặc Nhiễm trùng do virus khác. Aspirin có thể gây suy gan ở một số trẻ.

Ngăn ngừa mất nước

• Khi bị sốt, cơ thể bé dễ mất nước ở da và phổi. Hãy khuyến khích trẻ uống nước lọc (nói không với caffein). Các mẹ cũng có thể chế biến món súp gà để giữ nước cho bé.

Giám sát các dấu hiệu của trẻ

• Hãy cho bé uống đủ nước và giảm nhiệt độ cơ thể xuống dưới 39 độ C. Nếu cả 2 biện pháp này được áp dụng mà bé vẫn còn bệnh thì một vấn đề nghiêm trọng hơn có thể đang tồn tại.

Nên cho trẻ ăn gì khi bị sốt?

• Khi bé bị sốt, bố mẹ nên bổ sung các thức ăn có hàm lương calo, protein cao, ít chất béo và một chế độ cung cấp nước hợp lý.
• Hai hoặc ba ngày đầu tiên có thể cho bé ăn uống nhiều chất lỏng như súp, nước trái cây hoặc sữa (nếu không có tiêu chảy). Chia nhỏ các bữa ăn khoảng 2h/ bữa sau đó có thể dần dần tăng lên 4h/bữa.
• Cung cấp cho trẻ các loại thực phẩm mềm, nhạt, dễ tiêu hóa và dễ hấp thụ như cháo, ngũ cốc, sữa và trái cây mềm như chuối, đu đủ, cam,…
• Lượng protein trong chế độ ăn uống nên được tăng cường. Vì vậy phụ huynh nên bổ sung những loại thực phẩm có giá trị protein cao như trứng, sữa,…
• Các loại thực phẩm giàu chất béo, thức ăn cay và chất xơ cần phải tránh.
• Việc bổ sung các chất dinh dưỡng cũng rất quan trọng trong việc đầy lùi cơn sốt. Hãy bổ sung Vitamin A, B, C, Canix, Sắt và Natri cho bé nhé.

Quần áo

• Mặc nhiều quần áo hay đắp chăn quá ấm có thể khiến thân nhiệt tăng nhanh. Tuy nhiên, mặc quần áo mỏng lại có thể khiến cơ thể bạn bị nhiễm lạnh, buộc cơ thể phải sản sinh nhiều nhiệt.
• Vì vậy bạn nên lựa chọn quần áo tùy theo nhiệt độ xung quanh, và chúng cần phải thông thoáng, thoải mái giúp khí huyết dễ lưu thông.

Cho trẻ tắm hoặc ngâm mình trong nước ấm

• Thay vì chườm mát với nước ấm, mẹ cũng có thể hạ sốt nhanh cho trẻ bằng cách cho con tắm hoặc ngâm mình trong nước ấm khoảng 10-15 phút. Không được dùng nước lạnh vì sẽ khiến con rét run và sốt cao hơn do cơ chế co mạch ngoại biên. Mẹ có thể thêm vài giọt tinh dầu oải hương để tạo cảm giác dễ chịu cho trẻ.

Chườm ấm hoặc tắm nước ấm

• Nhiều người vẫn cho rằng, chườm lạnh giúp hạ sốt dễ dàng hơn, Thực tế, điều này có thể gây “bỏng lạnh” cho người bệnh, rất nguy hiểm nếu là trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh. Vì vậy, bạn nên chườm ấm tại nách, trán, cổ hoặc lấy một chiếc khăn ấm lau qua người cho bệnh nhân.
• Tắm nước ấm dưới vòi hoa sen hoặc ngâm mình trong bồn tắm sẽ giúp bạn thư giãn và hạ sốt rất hiệu quả. Tuy nhiên, bạn không nên áp dụng cách này cho trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh nhé!
• Nếu đo thân nhiệt trên 38,5oC, bạn nên uống một viên thuốc hạ sốt, đồng thời áp dụng cách hạ sốt như trên.
• Trường hợp sốt quá cao (trên 39 oC) kéo dài, đặc biệt là trẻ nhỏ, cần nhanh chóng đưa người bệnh tới cơ sở y tế gần nhất để các bác sĩ khám và điều trị

Một số lưu ý:

• Đừng ép trẻ ăn nếu trẻ không thích
• Cho bé nghỉ ngơi nhiều
• Cho con tắm bọt biển với nhiệt độ phòng
• Mặc quần áo có trọng lượng nhẹ
• Giữ căn phòng của bé thoáng mát, thông gió tốt và không quá lạnh hoặc quá nóng.

3. Cách phòng ngừa sốt ở trẻ

Phòng chống sốt và các căn bệnh gây ra sốt phụ thuộc rất lớn vào việc vệ sinh cá nhân của từng người trong gia đình. Hãy ngăn ngừa sự lây lan của virus và vi khuẩn bằng cách:

• Rửa sạch tay bằng nước với xà phòng
• Che miệng và mũi khi hắt hơi và ho
• Rửa sạch thực phẩm trước khi chế biến
• Tiêm phòng đúng lịch
• Chế độ ăn uống lành mạnh nhiều trái cây và rau quả
• Ngủ đủ giấc

Tiêm vắc-xin cho trẻ là phương pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất để phòng tránh bệnh tật ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.