Tác giả: Ban biên tập HelloBACSI
Tham vấn y khoa: TS. Dược khoa Trương Anh Thư
Tìm hiểu chung
Xét nghiệm HbA1c là gì?
Xét nghiệm HbA1c (hay A1c, glycohemoglobin), là Xét nghiệm máu dùng để kiểm tra lượng đường (glucose) gắn với hemoglobin trong các tế bào hồng cầu. Khi hemoglobin và Glucose liên kết với nhau, một lớp đường sẽ bao bọc xung quanh hemoglobin. Lớp bao bọc này dày hơn khi lượng đường trong máu tăng thêm. Xét nghiệm HbA1c đo lường mức độ dày của lớp vỏ này. Những người có bệnh đái tháo đường hoặc các bệnh khác làm tăng lượng đường trong máu có lượng đường gắn với hemoglobin nhiều hơn bình thường.
Xét nghiệm HbA1c có thể được sử dụng để chẩn đoán đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường. Các Xét nghiệm định lượng HbA1c kiểm tra lượng đường trong máu trong thời gian dài ở những người bị bệnh đái tháo đường. Hầu hết các bác sĩ cho rằng chỉ số HbA1c là thông số tốt nhất để xem xét một người đang kiểm soát bệnh đái tháo đường của mình như thế nào.
Trong khi đó, xét nghiệm đường huyết tại nhà có thể đo mức độ glucose trong máu chỉ tại thời điểm đó. Lượng đường trong máu thay đổi trong ngày vì nhiều lý do, bao gồm cả yếu tố thuốc uống, chế độ ăn uống, tập thể dục, và mức độ Insulin trong máu. Vì vậy, xét nghiệm HbA1c cho thấy nhiều ưu điểm hơn
Xét nghiệm này rất hữu ích cho người bị đái tháo đường để họ biết đường trong thời gian qua họ đã kiểm soát đường huyết tốt chưa. Các kết quả xét nghiệm HbA1c không phụ thuộc vào sự thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục, hoặc các loại thuốc đã sử dụng trong thời gian gần đó.
Xét nghiệm này cho thấy tình trạng kiểm soát bệnh đái tháo đường của bạn trong 2–3 tháng trước đó và cho biết kế hoạch điều trị bệnh đái tháo đường có cần phải điều chỉnh hay không.
Xét nghiệm HbA1c cũng có thể giúp bác sĩ tiên đoán và phát hiện sớm các biến chứng do bệnh đái tháo đường, chẳng hạn như suy thận, bệnh về mắt, chân hay tê chân.
Khi nào bạn cần xét nghiệm HbA1c?
Tùy thuộc vào loại đái tháo đường bạn mắc phải sẽ quyết định khả năng kiểm soát đái tháo đường, và theo các khuyến nghị của bác sĩ, xét nghiệm này có thể được tiến hành 2–4 lần mỗi năm. Khi lần đầu tiên được chẩn đoán mắc đái tháo đường, nếu bác sĩ thấy bạn không kiểm soát tốt lượng đường trong máu, có thể cần phải tiến hành xét nghiệm thường xuyên hơn.
Nhằm mục đích chẩn đoán và sàng lọc, định lượng HbA1c có thể được thực hiện trong các lần khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bạn bị nghi ngờ mắc đái tháo đường vì có các dấu hiệu hoặc triệu chứng tăng nồng độ glucose trong máu (tăng đường huyết) như:
Khát nước;
Tăng đi tiểu;
Mệt mỏi;
Mờ mắt;
Nhiễm trùng lâu lành.
Điều cần thận trọng
Bạn nên biết những gì trước khi tiến hành xét nghiệm HbA1c?
Xét nghiệm HbA1c sẽ không phản ánh sự tăng hay giảm đường huyết tạm thời do ăn uống hay do dùng thuốc và xét nghiệm cũng không phản ánh khả năng kiểm soát đường trong vòng 3–4 tuần trước đó.
Nếu một người có biến thể hemoglobin, chẳng hạn như tế bào hemoglobin hình liềm (hemoglobin S), người đó sẽ có lượng hemoglobin bình thường giảm xuống. Điều này có thể làm sai lệch kết quả xét nghiệm HbA1c trong việc chẩn đoán và/hoặc theo dõi bệnh đái tháo đường của người này, tùy thuộc vào phương pháp được sử dụng.
Nếu một người có bệnh thiếu máu, tán huyết, hoặc chảy máu nặng, kết quả xét nghiệm HbA1c có thể thấp hơn giá trị thật sự của nó. Nếu một người bị thiếu chất sắt, lượng HbA1c có thể sẽ tăng cao hơn giá trị thật sự của nó.
Nếu một người đã được truyền máu trước đó không lâu, xét nghiệm này có thể không chính xác và không phản ánh chính xác khả năng kiểm soát glucose trong vòng 2–3 tháng.
Trước khi tiến hành kỹ thuật y tế này, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.
Quy trình thực hiện
Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm HbA1c?
Nói chung, làm xét nghiệm này không cần phải chuẩn bị gì đặc biệt. Bạn không cần phải ngừng ăn trước khi xét nghiệm HbA1c. Xét nghiệm này có thể được thực hiện bất cứ lúc nào trong ngày, thậm chí sau bữa ăn. Bạn có thể không cần phải ngừng uống thuốc điều trị đái tháo đường trước khi làm xét nghiệm. Tốt nhất là bạn nên hỏi bác sĩ về vấn đề này.
Ngày đi lấy máu xét nghiệm, bạn nên mặc áo thun với tay ngắn để điều dưỡng có thể dễ dàng lấy máu.
Quy trình thực hiện của xét nghiệm HbA1c như thế nào?
Nhân viên y tế lấy máu sẽ sẽ:
Quấn băng đàn hồi (garô) xung quanh cánh tay bạn để chặn dòng chảy của má Điều này giúp cho các tĩnh mạch dưới garô lớn hơn vì vậy có thể dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch;
Làm sạch da bằng cồn;
Đưa kim vào tĩnh mạ Có thể phải đâm kim nhiều lần;
Kéo nòng để lấy máu;
Tháo garô khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu;
Đặt một miếng gạc hoặc bông trên chỗ lấy máu sau khi rút kim ra;
Đè lên chỗ lấy máu và sau đó dán băng lại.
Bạn nên làm gì sau khi xét nghiệm HbA1c?
Bạn có thể cảm thấy khó chịu khi quấn garô quanh tay. Bạn có thể cảm thấy không có cảm giác gì khi đưa kim vào tĩnh mạch, hoặc cảm thấy tê hoặc như bị côn trùng cắn.
Bạn có thể gỡ băng và bông trong khoảng 20–30 phút. Bạn sẽ được định ngày để lấy kết quả xét nghiệm. Bác sĩ sẽ giải thích kết quả xét nghiệm. Bạn nên thực hiện theo các hướng dẫn của bác sĩ.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
Hướng dẫn đọc kết quả
Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?
Việc chẩn đoán đái tháo đường cần phải được xác nhận bằng cách tiến hành lặp lại các kiểm tra lượng đường trong máu hoặc tiến hành một xét nghiệm khác vào một ngày khác.
Hemoglobin A1c | |
Bình thường | Dưới 5,7% |
Tiền đái tháo đường (tăng nguy cơ đái tháo đường) | 5,7%–6,4% |
Đái tháo đường | 6,5% trở lên |
Hầu hết người trưởng thành không mang thai, người mắc bệnh tiểu đường loại 1 hay loại 2 nên hướng đến mục tiêu đạt mức HbA1c thấp hơn 7%.
Hầu hết trẻ em mắc bệnh tiểu đường loại 2 nên hướng đến mục tiêu đạt mức HbA1c nhỏ hơn 7%.
Bạn nên trao đổi với bác sĩ về kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường và mức HbA1c mục tiêu của bạn.
Dưới đây là lượng HbA1c và mức glucose trung bình được ước tính (EAG):
A1c % | Lượng glucose huyết thanh trung bình được ước tính | Lượng glucose huyết thanh trung bình được ước tính |
6% | 126mg/dL | 7.0mmol/L |
7% | 154 mg/dL | 8.6 mmol/L |
8% | 183 mg/dL | 10.2 mmol/L |
9% | 212 mg/dL | 11.8 mmol/L |
10% | 240 mg/dL | 13.4 mmol/L |
11% | 269 mg/dL | 14.9 mmol/L |
12% | 298 mg/dL | 16.5 mmol/L |
Mức A1c đề xuất cho trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh tiểu đường tuýp 1: | ||
Độ tuổi | A1c % | |
Trẻ em dưới 6 tuổi | Dưới 8.5% | |
Trẻ em từ 6–12 tuổi | Dưới 8% | |
Thanh thiếu niên từ 13-19 tuổi | Dưới 7.5% | |
Một số bệnh lý có thể làm tăng nồng độ HbA1c, nhưng kết quả vẫn có thể nằm trong phạm vi bình thường. Các bệnh lý này bao gồm hội chứng Cushing, u tủy thượng thận, và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Điều trị corticosteroid có thể làm tăng mức HbA1c.
Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
Nguồn tham khảo
Xét nghiệm HbA1c, http://www.webmd.com/diabetes/glycohemoglobin-ghb?print=true.
Xét nghiệm HbA1c, http://labtestsonline.org/understanding/analytes/a1c/tab/test/.