Tên gọi khác: Mềm xương , Loạn dưỡng xương
Triệu chứng
Cảm giác đau ở cánh tay, chân, xương chậu và xương sống; Chậm mọc răng, răng hay bị sâu, răng mọc lộn xộn; Tăng trưởng chậm, vóc người thấp bé; Dễ bị gãy xương; Dị tật xương; Chuột rút.
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể. Bác sĩ sẽ xác định xem bệnh nhân có bị dị tật xương hay không.
Xét nghiệm bảng chuyển hóa toàn diện (CMP), chụp X-quang.
Bệnh nhân cũng có thể được chỉ định thực hiện sinh thiết xét nghiệm nồng độ Alkaline Phosphatase, phốt phát.
Điều trị
Điều trị dựa vào các nguyên nhân của sự thiếu hụt vitamin và khoáng chất để làm giảm các triệu chứng. Bổ sung canxi, phốt pho và vitamin D. Tăng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và ăn nhiều cá, gan, và sữa để bổ sung lượng vitamin D và canxi. Cho trẻ niềng răng hoặc đến nha sĩ để chỉnh hình răng.
Nguyên nhân
Còi xương là bệnh lý chậm phát triển xương, hay gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, do thiếu vitamin D làm cho xương bị dị dạng như cong vênh và dễ gãy xương, nứt xương.
Là bệnh gây ra do cơ thể bị thiếu vitamin D, dẫn đến thiếu canxi làm ảnh hưởng phát triển hệ xương. Bệnh xảy ra nhiều ở trẻ dưới 3 tuổi, cao nhất ở lứa tuổi 3-18 tháng.
Nguyên nhân thường gặp nhất là thiếu vitamin D do thiếu cung cấp (ít phơi nắng, da sậm màu, trẻ sinh non, trẻ quá bụ bẫm…), ngoài ra có còi xương do mất vitamin D qua thận…, còi xương do kháng vitamin D.
Trẻ thường có biểu hiện quấy khóc, ngủ không yên giấc, giật mình, ra nhiều mồ hôi trộm, rụng tóc vùng sau gáy tạo thành hình vành khăn, răng mọc chậm; chậm biết lẫy, biết bò, đi, đứng...
Trường hợp nặng, trẻ bị biến đổi ở xương gây thóp rộng, có các bướu trán, lồng ngực biến dạng, có chuỗi hạt sườn, các đầu xương cổ tay, cổ chân bè ra, chân vòng kiềng, chữ bát,...
Phòng ngừa
Bệnh thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, nguyên nhân chủ yếu là do thiếu ánh sáng mặt trời, do kiêng khem quá mức và chế độ ăn nghèo canxi, phốt pho.
Những trẻ không được bú mẹ dễ bị còi xương hơn trẻ bú mẹ.
Nguyên nhân thường gặp nhất là thiếu vitamin D do thiếu cung cấp (ít phơi nắng, da sậm màu, trẻ sinh non, trẻ quá bụ bẫm…), ngoài ra có còi xương do mất vitamin D qua thận…, còi xương do kháng vitamin D.
Điều trị
Để phòng ngừa tình trạng còi xương ở trẻ, các bà mẹ nên chú ý một số điều sau:
Mẹ trong giai đoạn có thai và cho con bú: cần ăn uống đầy đủ chất, không kiêng khem, uống thêm 1-2 ly sữa mỗi ngày.
Bắt đầu cho trẻ (và cả mẹ) tắm nắng vào buổi sáng từ lúc trẻ được 1 tháng tuổi, liên tục đến khi trẻ biết đi. Thời gian tắm nắng trung bình 15-30 phút mỗi ngày, trẻ có da sẫm màu hơn phải tắm lâu hơn trẻ có da sáng.
Không pha sữa cho trẻ bằng các loại nước cháo, nước bột, nước rau củ... và nhất là nước khoáng, lượng khoáng chất cao trong những loại nước này sẽ làm giảm hấp thu canxi.
Trong chế độ ăn của trẻ luôn cung cấp đầy đủ chất đạm, nhất là đạm động vật và chất béo: Mỗi bát thức ăn của trẻ phải thêm 1-2 thìa dầu ăn.
Khi trẻ chậm mọc răng, nên kết hợp thêm các dấu hiệu của một tình trạng thiếu dinh dưỡng chung như chậm phát triển cân nặng, chiều cao và các triệu chứng của còi xương như ngủ không ngon giấc ban đêm, hay giật mình khóc thét, có những cơn khóc ngất tím cả người, đổ mồ hôi trộm ban đêm, bẹp hộp sọ, lồng ngực lép, thóp rộng... thì chậm mọc răng ở trẻ là do còi xương.
Cần gia tăng khẩu phần dinh dưỡng hằng ngày cho trẻ, nhất là sữa và các chế phẩm từ sữa, thức ăn động vật, chất béo... Việc bổ sung thêm vitamin D và canxi dưới dạng thuốc là cần thiết tuy nhiên phải được chỉ định của bác sĩ.
Các bà mẹ không được tự ý sử dụng vitamin D, vì có thể làm trẻ bị ngộ độc khi dùng liều cao hoặc thời gian dùng quá dài.