Chụp xạ hình xương: Chỉ định, quy trình
Xạ hình xương là một thủ thuật có thể tìm thấy tổn thương xương, tìm ung thư đã di căn đến xương và theo dõi các vấn đề như nhiễm trùng và chấn thương xương.
1. Xạ hình xương là gì?
Xạ hình xương là một thủ thuật có thể tìm thấy tổn thương xương, tìm ung thư đã di căn đến xương và theo dõi các vấn đề như nhiễm trùng và Chấn thương xương. Xạ hình xương thường có thể tìm thấy một vấn đề sớm hơn vài tháng so với X-quang thông thường
Trong quá trình xạ hình xương, chất phóng xạ được gọi là chất đánh dấu được tiêm vào tĩnh mạch ở cánh tay. Chất đánh dấu đi qua máu và vào xương. Sau đó, máy ảnh đặc biệt chụp ảnh đánh dấu trong xương.
Các khu vực hấp thụ ít hoặc không có lượng chất đánh dấu xuất hiện dưới dạng các điểm tối hoặc "lạnh". Điều này có thể cho thấy thiếu nguồn cung cấp máu cho xương hoặc một số loại ung thư.
Các khu vực phát triển hoặc sửa chữa xương nhanh sẽ hấp thụ nhiều chất đánh dấu hơn và hiển thị dưới dạng các điểm sáng hoặc "nóng" trong ảnh. Các điểm nóng có thể chỉ ra các vấn đề như viêm, khối u, gãy xương hoặc nhiễm trùng.
2. Chỉ định chụp xạ hình xương
Chụp xạ hình xương thường được bác sĩ chỉ định thực hiện trong các trường hợp như sau:
- Bệnh nhân đau xương không rõ nguyên nhân
- Gãy xương
- Bệnh Paget xương
- Ung thư xương nguyên phát
- Ung thư xương di căn
- Nhiễm trùng khớp, theo dõi sau thay khớp hoặc xương
- Hoại tử vô mạch, các bệnh chuyển hóa như loãng xương, nhuyễn xương
- Xác định vị trí để chọc dò, sinh thiết xương.
2. Quy trình chụp xạ hình xương
2.1 Chuẩn bị cho bệnh nhân
Trước khi thực hiện chụp xạ hình xương, bệnh nhân hầu như không cần phải nhịn ăn hoặc tránh những hoạt động cụ thể khác, bệnh nhân chỉ cần uống nhiều nước và đi tiểu ngay trước khi ghi hình với mục đích làm trống bàng quang để nhìn rõ xương chậu hơn.
Sau đó bệnh nhân cần cởi bỏ tất cả đồ trang sức kim loại trên cơ thể để tránh làm ảnh hưởng đến hình chụp. Cũng có thể bác sĩ sẽ yêu cầu bạn cởi hết đồ trên người, bạn sẽ được cung cấp một miếng vải hoặc giấy để phục vụ quá trình chụp.
2.2 Tiêm chất đánh dấu phóng xạ
Để thực hiện được chụp xạ hình xương, bác sĩ sẽ tiến hành tiêm tĩnh mạch một loại chất phóng xạ đánh dấu, loại được dùng thông dụng hiện nay là Tc-99m MDP với liều lượng như sau:
- Người lớn: 20-30 mCi
- Trẻ em 5 tuổi: 0.2-0.3 mCi/kg
Sau khi tiêm tĩnh mạch, chất phóng xạ sẽ nhanh chóng phân bố đến khoang dịch ngoại bào và tập trung vào xương và mất khoảng từ 2-5 giờ đồng hồ để chất đánh dấu liên kết với xương để có thể tiến hành chụp xạ hình xương.
2.3 Phương pháp ghi hình
Bệnh nhân sau khi chuẩn bị đạt tiêu chuẩn để tiến hành chụp xạ sẽ được yêu cầu nằm trên bàn, camera của máy chụp sẽ ghi lại toàn bộ mặt trước và sau của bộ xương toàn thân bằng cách di chuyển chậm xung quanh cơ thể. Máy chụp xạ sẽ được điều khiển bởi kỹ thuật viên y học hạt nhân, đối với hình ảnh thu được sẽ được giải thích bởi bác sĩ X quang hoặc chuyên gia y học hạt nhân.
Trong quá trình chụp bệnh nhân có thể sẽ di chuyển theo yêu cầu của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên. Nếu không có bất kỳ yêu cầu nào, bệnh nhân nên nằm im để đảm bảo hình ảnh chụp được rõ nét nhất có thể. Quá trình chụp xạ hình xương thông thường sẽ mất khoảng 1 giờ đồng hồ.
2.4 Đọc kết quả cho người bệnh
Kết quả xạ hình xương thường có sẵn trong vòng 2 ngày.
Bình thường:
- Chất đánh dấu phóng xạ được trải đều giữa các xương. Không có khu vực quá nhiều hoặc quá ít chất đánh dấu được nhìn thấy.
Khác thường:
- Chất đánh dấu đã tích lũy ở một số khu vực nhất định của xương, cho thấy một hoặc nhiều điểm "nóng". Điểm nóng có thể là do gãy xương đang lành, ung thư xương, nhiễm trùng xương (viêm tủy xương), Viêm khớp hoặc bệnh chuyển hóa xương bất thường (như bệnh Paget).
- Một số khu vực của xương thiếu sự hiện diện của chất đánh dấu, cho thấy một hoặc nhiều điểm "lạnh". Các điểm lạnh có thể được gây ra bởi một loại ung thư nhất định (như đa u tủy) hoặc thiếu máu cung cấp cho xương (nhồi máu xương).
3. Rủi ro của xạ hình xương
Phản ứng Dị ứng với chất đánh dấu là rất hiếm. Cơ thể sẽ loại bỏ hầu hết các chất đánh dấu qua nước tiểu hoặc phân trong vòng một ngày. Hãy chắc chắn để xả nhà vệ sinh ngay lập tức và rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước. Lượng phóng xạ nhỏ đến mức không có nguy cơ tiếp xúc với sau khi thủ thuật.
Có thể bị đau hoặc sưng khi kim đâm vào. Những triệu chứng này thường có thể thuyên giảm bằng cách áp các miếng gạc ẩm, ấm lên cánh tay.
Luôn có rủi ro nhỏ về thiệt hại đối với các tế bào hoặc mô khi tiếp xúc với bất kỳ bức xạ nào, bao gồm cả mức phóng xạ thấp do chất đánh dấu phát ra trong thử nghiệm này.
4. Yếu tố ảnh hưởng đến xạ hình xương
Những lý do có thể không thể xạ hình xương hoặc tại sao kết quả có thể không hữu ích bao gồm:
Mang thai. Xạ hình xương thường không được thực hiện trong thai kỳ, vì bức xạ có thể làm hỏng em bé đang phát triển.
Barium. Nếu cần xạ hình xương, cần thực hiện trước bất kỳ thủ thuật nào sử dụng barium (chẳng hạn như thuốc xổ bari).
Không có khả năng nằm trong suốt quá trình thử nghiệm.
Bàng quang đầy, có thể chặn tầm nhìn của xương chậu.
4. Những lưu ý khi chụp xạ hình xương là gì?
Sau đây là những lưu ý cho người bệnh khi thực hiện chụp xạ hình xương:
- Nếu bạn đang có thai hoặc nghi ngờ có thai thì bạn nên báo với bác sĩ trước khi thực hiện, vì giống với tia X, chất đánh dấu phóng xạ có thể ảnh hưởng đến thai nhi
- Nếu bạn đang cho con bú thì nên dừng cho bú từ 1-2 ngày vì chất dẫn phóng xạ có thể đi vào sữa mẹ. Bạn nên vứt bỏ sữa tiết ra trong 1-2 ngày sau khi thực hiện chụp xạ.
- Nếu bạn sử dụng một số loại thuốc như thuốc xổ bari, thuốc Pepto-Bismol thì nên báo với bác sĩ vì thành phần của những loại thuốc này có ảnh hưởng đến kết quả chụp xạ xương.
Tổng hợp theo: vinmec.com
