Giới thiệu: Khi cơn ngứa không chỉ là chuyện nhỏ
Trong thai kỳ, bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cũng có thể là tín hiệu cảnh báo sớm một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Một trong những dấu hiệu thường bị xem nhẹ là ngứa lòng bàn tay và bàn chân, đặc biệt vào ban đêm. Tuy nhiên, đây có thể là triệu chứng của bệnh lý ứ mật trong gan do thai kỳ (Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy – ICP) – một rối loạn chức năng gan đặc hiệu xảy ra ở phụ nữ mang thai, có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng cho cả mẹ và thai nhi nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
1. Ứ mật trong gan do thai kỳ (ICP) là gì?
Ứ mật trong gan do thai kỳ (ICP) là một tình trạng xảy ra khi dòng chảy của dịch mật từ gan ra ruột bị cản trở, khiến axit mật tích tụ trong máu. Tình trạng này chủ yếu xuất hiện vào tam cá nguyệt thứ ba (tuần thứ 28 trở đi) và có thể gây ngứa dữ dội, đặc biệt ở lòng bàn tay và bàn chân.
Mặc dù triệu chứng thường giảm hoặc biến mất sau sinh, nhưng ICP có thể gây biến chứng nguy hiểm cho thai nhi như sinh non, suy thai, hoặc thai lưu nếu không được theo dõi và xử trí đúng cách.
2. Tỷ lệ mắc ICP và các yếu tố nguy cơ
Mặc dù không phổ biến, ICP không phải là bệnh hiếm gặp. Theo thống kê, tỷ lệ mắc ICP rơi vào khoảng 0,5–1% tổng số thai kỳ, nhưng con số này có thể cao hơn ở một số quốc gia, vùng lãnh thổ hoặc nhóm người có yếu tố di truyền đặc thù.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
Thay đổi nội tiết tố mạnh mẽ trong thai kỳ (nồng độ estrogen và progesterone tăng cao).
Tiền sử cá nhân hoặc gia đình có người từng mắc ICP.
Mang song thai hoặc đa thai, làm tăng gánh nặng nội tiết và chuyển hóa cho gan.
Chế độ ăn thiếu vi chất, đặc biệt là thiếu selen, kẽm.
Bệnh gan nền có sẵn, hoặc tiếp xúc với hóa chất, độc tố gây hại gan.
3. Triệu chứng nhận biết ICP
Ngứa là dấu hiệu điển hình
Triệu chứng nổi bật nhất và dễ nhận biết nhất của ICP là ngứa dữ dội không kèm phát ban, đặc biệt ở lòng bàn tay và lòng bàn chân, thường nặng hơn vào ban đêm. Cơn ngứa khiến sản phụ mất ngủ, mệt mỏi, lo lắng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.
Các dấu hiệu khác:
Vàng da nhẹ, vàng củng mạc mắt
Nước tiểu sẫm màu (như nước trà đặc), phân bạc màu
Mệt mỏi kéo dài, ăn không ngon
Đau tức vùng hạ sườn phải
Không sốt, không viêm, dễ nhầm với hiện tượng sinh lý bình thường của thai kỳ
Quan trọng: ICP không gây sốt hay đau rõ rệt, nên rất dễ bị bỏ sót hoặc chẩn đoán muộn, đặc biệt nếu bác sĩ không có kinh nghiệm chuyên sâu về sản khoa hoặc không được chỉ định xét nghiệm đúng thời điểm.
4. ICP nguy hiểm như thế nào?
Mặc dù nhiều sản phụ mắc ICP có thể vẫn cảm thấy ổn trong giai đoạn đầu, nguy cơ tiềm ẩn với thai nhi là rất lớn.
Đối với thai nhi:
Sinh non: có thể xảy ra tự nhiên hoặc do bác sĩ chỉ định sinh sớm để tránh rủi ro.
Suy thai cấp tính: tình trạng thiếu oxy cấp cho thai nhi.
Thai lưu: là biến chứng nghiêm trọng nhất, có thể xảy ra đột ngột dù thai nhi phát triển bình thường trước đó.
Đối với sản phụ:
Suy giảm chức năng gan sau sinh
Tăng nguy cơ tái phát ICP trong lần mang thai sau (tỷ lệ lên đến 60–70%)
Tăng nguy cơ biến chứng sau sinh, đặc biệt nếu sản phụ không được điều trị đúng phác đồ.
5. Chẩn đoán bệnh lý ứ mật thai kỳ
Để chẩn đoán ICP, bác sĩ thường chỉ định:
Xét nghiệm chức năng gan (ALT, AST)
Xét nghiệm axit mật huyết thanh (chẩn đoán xác định nếu >10 µmol/L)
Siêu âm ổ bụng để loại trừ các nguyên nhân khác như sỏi mật, viêm gan, u gan…
Monitoring tim thai, siêu âm Doppler, theo dõi chỉ số nước ối, phát triển thai
6. Nguyên tắc điều trị ICP
Mục tiêu của điều trị là:
Giảm triệu chứng ngứa cho mẹ
Giảm nồng độ axit mật trong máu
Bảo vệ sức khỏe thai nhi và phòng tránh biến chứng
Thuốc điều trị:
Ursodeoxycholic acid (UDCA): là thuốc chính trong điều trị ICP, giúp làm loãng dịch mật và giảm nồng độ axit mật trong máu.
Có thể phối hợp thêm thuốc kháng histamin hoặc vitamin K để phòng ngừa rối loạn đông máu.
Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa sản.
Theo dõi định kỳ:
Xét nghiệm axit mật huyết thanh và men gan mỗi 1–2 tuần.
Theo dõi thai nhi sát sao bằng monitoring, siêu âm Doppler mỗi tuần.
Sinh sớm (thường ở tuần 36–37) sẽ được cân nhắc nếu nồng độ axit mật cao hoặc có dấu hiệu suy thai.
7. Chủ động phòng ngừa và phát hiện sớm
Mặc dù không có biện pháp ngăn ngừa hoàn toàn ICP, mẹ bầu có thể giảm nguy cơ và phát hiện sớm qua những cách sau:
✅ Khám thai định kỳ
Khám đúng lịch, thông báo ngay với bác sĩ nếu thấy ngứa bất thường ở lòng bàn tay, chân, đặc biệt vào ban đêm.
✅ Dinh dưỡng lành mạnh
Tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi
Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cholesterol cao
Uống nhiều nước, tránh rượu bia và chất kích thích
✅ Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng
Chỉ dùng sản phẩm bổ sung khi được bác sĩ kê đơn.
8. Theo dõi ICP tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức
Hoàn Mỹ Thủ Đức là địa chỉ uy tín trong chẩn đoán và điều trị ICP nhờ vào:
Đội ngũ bác sĩ sản khoa giàu kinh nghiệm
Hệ thống xét nghiệm hiện đại: định lượng axit mật, chức năng gan nhanh chóng, chính xác
Hệ thống theo dõi thai nhi chuyên sâu: monitoring tim thai, siêu âm Doppler, đánh giá tăng trưởng thai
Dịch vụ lập kế hoạch sinh an toàn, chủ động chỉ định sinh sớm khi cần thiết
Chăm sóc hậu sản chu đáo, hỗ trợ mẹ bầu phục hồi sau sinh và tư vấn cho lần mang thai tiếp theo
Thông tin liên hệ
- Địa chỉ: 241 Quốc Lộ 1K, P. Linh Xuân, Quận Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh
- Hotline: 0941298865
9. Kết luận: Đừng chủ quan với dấu hiệu ngứa trong thai kỳ
Ứ mật trong gan do thai kỳ tuy không phổ biến nhưng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Dấu hiệu ngứa tưởng chừng đơn giản lại có thể là hồi chuông cảnh báo cho một rối loạn nguy hiểm, đe dọa sức khỏe của cả mẹ và bé.
Khám thai đúng lịch, chủ động theo dõi triệu chứng và lựa chọn cơ sở y tế uy tín sẽ giúp mẹ bầu phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả bệnh lý này. Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức là lựa chọn đáng tin cậy để đồng hành cùng mẹ bầu trong suốt thai kỳ, đặc biệt là với những trường hợp mang thai nguy cơ cao như ICP.
