Nguyên nhân dậy thì muộn và cách điều trị

Dậy thì muộn là một dạng rối loạn phát triển dậy thì. Bệnh có thể gây ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý, sự phát triển về thể chất và khả năng sinh sản của trẻ sau này. Vậy, Nguyên nhân và cách điều trị dậy thì sớm như thế nào?
Sự kiện nóng: Sốt xuất huyêt

1. Nguyên nhân gây dậy thì muộn

1.1. Nguyên nhân gây Dậy thì muộn ở bé gái

Buồng trứng có vấn đề

Một trong những nguyên nhân gây dậy thì muộn ở bé gái là do suy buồng trứng sớm. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do phóng xạ – thường được dùng để điều trị bệnh bạch cầu và một số loại ung thư khác. Ngoài ra, hội chứng Turner – bệnh do mất đi một phần hay toàn bộ nhiễm sắc thể X ở nữ giới, cũng là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng suy buồng trứng. Hầu hết những bé gái mắc phải Hội chứng Turner có triệu chứng như: lùn, da ở cổ thừa ra, vòm miệng uốn cao, cẳng tay quay ra ngoài, xương ngực lõm.

Đôi khi buồng trứng bị tổn thương sẽ làm trẻ dậy thì trễ vì thiếu hormone tuyến yên (LH và FSH), hay còn gọi là gonadotropin. Bên cạnh đó, tình trạng này cũng xảy ra khi cơ thể không sản sinh hormone tăng trưởng.

Thể chất

Một vài bé gái dậy thì muộn đơn giản là chúng sẽ trưởng thành muộn hơn so với bạn bè đồng trang lứa mà thôi. Khi giai đoạn dậy thì bắt đầu thì mọi việc sẽ diễn ra bình thường. Trường hợp này gọi là dậy thì muộn do thể chất, thường phổ biến ở bé trai hơn bé gái.

Do di truyền

Dậy thì đôi khi cũng là một phần được di truyền từ bố mẹ. Nếu bé bị dậy thì muộn rất có thể người mẹ hoặc người bố là người dậy thì muộn.

Lượng mỡ của cơ thể bị giảm đi

Lượng mỡ của cơ thể giảm là nguyên nhân chính gây dậy thì muộn ở các bé gái. Dậy thì muộn thường xảy ra ở những bé gái hay vận động, đặc biệt là chuyên viên thể dục, vũ công múa ba-lê, tuyển thủ bơi lội. Trường hợp này cũng có thể xảy ra ở các bé mắc chứng chán ăn Tâm lý vì chúng sợ sẽ mập lên dù thực tế thân hình chúng gầy hơn bình thường. Dậy thì muộn còn được phát hiện ở các bệnh nhân mắc bệnh kinh niên – những người có hàm lượng chất béo thường xuyên bị giảm so với khối lượng mỡ trong cơ thể.

1.2. Nguyên nhân gây dậy thì muộn ở bé trai

  • Di truyền: Khoảng 70% trường hợp dậy thì muộn ở bé trai là do di truyền từ bố mẹ;
  • Mắc bệnh mạn tính: Những bé trai mắc các bệnh mạn tính như viêm đại tràng, thiếu máu Hồng cầu liềm hoặc Xơ nang thường dễ bị dậy thì muộn;
  • Thiếu hụt hormone: Một số bé trai bị dậy thì muộn do chứng thiếu hụt hormone điều hòa tuyến sinh dục riêng biệt (IGD) biểu hiện ở tình trạng thiếu hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH). Tình trạng này thường xuất hiện ngay từ khi sinh ra, bé trai mắc phải đều có dương vật nhỏ bất thường;
  • Vấn đề ở tinh hoàn: Các khiếm khuyết ở tinh hoàn, tinh hoàn quá nhỏ, đã từng phẫu thuật ở tinh hoàn hoặc phẫu thuật điều trị ung thư có thể là nguyên nhân khiến bé trai bị dậy thì muộn.

2. Điều trị dậy thì muộn như thế nào?

2.1. Điều trị các vấn đề sức khỏe thể chất

  • Ở bé gái
    • Với trẻ bị dậy thì muộn về thể chất: Sử dụng phương pháp bổ sung estrogen trong 4 - 6 tháng để thúc đẩy quá trình dậy thì diễn ra sớm hơn;
    • Với trẻ bị dậy thì muộn do lượng mỡ cơ thể giảm: Cần cân bằng Dinh dưỡng cho trẻ để tăng cân đúng chỉ số yêu cầu, giúp giai đoạn dậy thì diễn ra bình thường;
    • Với trẻ mắc chứng suy buồng trứng sớm hoặc thiếu hụt hormone điều hòa tuyến sinh dục: Cho trẻ dùng estrogen dưới dạng viên Estradiol hoặc miếng dán cho da 2 lần/tuần. Bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng từ liều thấp và định kỳ 6 tháng sẽ tăng liều lên. Sau 12 - 18 tháng, bác sĩ sẽ tiếp tục bổ sung hormone progestin và sau vài tháng sẽ dừng progestin 1 - 2 ngày. Phụ huynh nên thảo luận với bác sĩ về khả năng sinh sản của trẻ sau này.
  • Ở bé trai
    • Dùng thuốc tiêm trong vài tháng. Sau khi tiêm thuốc, trẻ sẽ tăng chiều cao, tăng cân, kích thước dương vật tăng và lông mu phát triển;
    • Với trẻ mắc chứng thiếu hụt hormone điều hòa tuyến sinh dục riêng biệt (IGD) hoặc dương vật bị tổn thương, lựa chọn điều trị tốt nhất là bổ sung testosterone. Liều lượng sử dụng cần tăng theo thời gian và tiếp tục bổ sung khi đã trưởng thành.

2.2. Trị liệu tâm lý

Phụ huynh cần chú ý tới sức khỏe thể chất và tinh thần của con. Nếu thấy trẻ có cảm giác mặc cảm, tự ti, cha mẹ cần chú ý chia sẻ nhiều hơn, chỉ ra những điểm mạnh của trẻ thay vì chỉ tập trung vào những vấn đề trên cơ thể mình. Đối với trẻ, khi có các dấu hiệu của dậy thì muộn, tốt nhất nên báo với phụ huynh để đi kiểm tra càng sớm càng tốt. Các em cũng nên giữ tâm lý bình tĩnh, đón nhận chuyện này một cách tự nhiên, chia sẻ với người lớn nhiều hơn và tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị của bác sĩ để đuổi kịp đà phát triển của lứa tuổi, đảm bảo đời sống tâm sinh lý bình thường.

Nhìn chung, hầu hết các trường hợp dậy thì muộn ở trẻ không gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe, sự phát triển của trẻ. Dù vậy, phụ huynh vẫn cần quan tâm hơn tới con cái để kịp thời phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để sớm đi kiểm tra và có phương án điều trị kịp thời, hiệu quả.

Cử nhân Điều dưỡng Lê Thị Thúy
Cử nhân Điều dưỡng Lê Thị Thúy
Đã kiểm duyệt nội dung