Lịch tiêm phòng - tiêm chủng Vacxin bại liệt cho trẻ

1. Bại liệt là bệnh gì?

Bại liệt là một bệnh lý nặng gây ra do nhiễm một trong ba type Polio virus.

• Typ I : Giữ vai trò chính trong gây bệnh (90%) có tên gọi là Brunhilde
• Typ II : có tên gọi là Lansing
• Typ III: có tên gọi là Leon

Virus bại liệt xâm nhập vào cơ thể người theo đường tiêu hóa, đi vào hệ thần kinh trung ương gây nên tổn thương ở các tế bào Thần kinh vận động. Virus có khả năng lây truyền cao nên có thể dẫn đến nguy cơ bùng phát thành dịch bệnh. Đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm virus bại liệt là những người chưa được tiêm phòng vắc-xin bại liệt. Phụ nữ mang thai, người già, trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu là những đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh.

Bệnh bại liệt không chữa được, để lại nhiều di chứng sau bại liệt. Việc điều trị chỉ nhằm giúp bệnh nhân giảm nhẹ các tác hại của bệnh, có thể kết hợp vật lý trị liệu và các máy thở cầm tay để giúp hỗ trợ thở cho bệnh nhân.

Biện pháp duy nhất để phòng và ngăn chặn bệnh bại liệt đó chính là chủ động tạo miễn dịch bằng cách uống hoặc tiêm phòng vắc-xin bại liệt cho trẻ em dưới 1 tuổi. Đây cũng chính là một trong những vắc-xin quan trọng được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng của Bộ Y Tế từ năm 2010.

2. Nguyên nhân gây bệnh bại liệt

Bệnh bại liệt là một bệnh nhiễm vi-rút cấp tính lây truyền theo đường tiêu hoá do vi-rút Polio (Poliovirus) gây nên, có thể lan truyền thành dịch. Bệnh được nhận biết qua biểu hiện của hội chứng liệt mềm cấp. Vi-rút Polio sau khi vào cơ thể sẽ đến hạch bạch huyết, tại đây một số ít vi-rút Polio xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương gây tổn thương ở các tế bào sừng trước tủy sống và tế bào thần kinh vận động của vỏ não.

Tỷ lệ mắc bại liệt cao nhất ở trẻ dưới 3 tuổi, tỷ lệ này càng thấp ở những tuổi càng lớn hơn. Tuy nhiên, trong những vụ dịch gần đây, tỷ lệ mắc bệnh ở lứa tuổi trên 15 tuổi tăng lên rõ rệt. Lý do khiến bại liệt hay thấy ở trẻ dưới 3 tuổi là do sự lưu hành rộng rãi của vi-rút Polio. Một số lớn trẻ đang bú mẹ hãy còn miễn dịch do mẹ truyền sang nên nếu có nhiễm vi-rút thì cũng không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt và ít để lại di chứng.

Khả năng đáp ứng miễn dịch týp sau phơi nhiễm sẽ tồn tại suốt đời, kể cả mắc bệnh thể ẩn. Vì vậy sẽ không bị bệnh lần 2 với cùng một týp vi-rút.

Trẻ nhỏ được thừa hưởng đáp ứng miễn dịch của mẹ truyền qua. Vắc-xin bại liệt được sử dụng đúng qui cách và áp dụng rộng rãi ở cộng đồng sẽ để lại miễn dịch lâu bền, góp phần quan trọng trong công tác loại trừ bệnh này.

Vào năm 1952, Vacxin bại liệt được đưa vào sử dụng rộng rãi trên khắp trên thế giới. 10 năm sau đó, Vacxin bại liệt đường uống đã được sản xuất thành công tại Việt Nam. Việc sử dụng rộng rãi loại Vacxin này đã làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do bại liệt, tiêu diệt được các ổ dịch, đồng thời giúp Việt Nam được ghi nhận là quốc gia thanh toán thành công căn bệnh nguy hiểm này vào năm 2000.

Hiện nay tại Việt Nam, Vacxin bại liệt có 2 dạng:

Vacxin sống giảm độc lực dạng uống (OPV): chứa vi rút bại liệt sống đã được làm suy yếu, có tác dụng kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch. Miễn dịch này giúp cho cơ thể phòng vệ không cho vi rút xâm nhập vào cơ thể.

Vacxin bất hoạt dạng tiêm (IPV): chứa vi rút bại liệt chết (sau khi xử lý) có tác dụng kích thích cơ thể tạo miễn dịch phòng bệnh. IPV được khuyến cáo sử dụng vì có tính an toàn cao hơn so với OPV. Hiện nay, Vacxin bại liệt dạng tiêm thường được sản xuất dưới dạng Vacxin phối hợp với các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác. Việc sử dụng Vacxin bại liệt dạng phối hợp mang lại rất nhiều lợi ích cho người bệnh như:

• Giảm số mũi tiêm cho trẻ: Điều này giúp tiết kiệm thời gian cho phụ huynh, giảm đau đớn cho trẻ và giảm áp lực công việc cho cán bộ y tế, đồng thời hạn chế tình trạng quên lịch tiêm chủng do có quá nhiều mũi tiêm.
• Giảm những rủi ro khi tiêm nhiều mũi tiêm.
• Giảm chi phí về vận chuyển và bảo quản Vacxin, giảm chi phí đi lại và tiêm chủng.

Tiêm phòng bại liệt khi nào là câu hỏi chung của tất cả những bậc phụ huynh khi có con nhỏ.

Theo khuyến cáo của Bộ Y Tế, lịch uống và tiêm Vacxin bại liệt của chương trình Tiêm chủng mở rộng (miễn phí) là uống 3 liều Vacxin bại liệt (OPV) vào thời điểm trẻ 2, 3 và 4 tháng tuổi, khi trẻ 5 tháng tuổi sẽ tiêm 1 mũi Vacxin bại liệt (IPV).